Türkiye’deki Suriyeli Mülteci Kadınların Becerilerinden Değer Yaratmak

Mülteci krizi bu yeni nüfus grubu için kaynaşma ve entegrasyon zorlukları yaratırken COVID-19 pandemisi durumlarını daha da zorlaştırdı ve kadınlar dahil olmak üzere en fazla risk altında olan grupların korunması için daha güçlü çabaları gerekli hale getirdi. Bu geçiş sürecine yardımcı olmak için, Türkiye Hükümeti sağlık ve eğitim hizmetleri ile işgücü piyasalarına erişim imkanı sunmaya devam etmektedir.

Bu zorlukların başarıyla aşıldığı alanlardan biri, Suriyeli kadın mültecilerin işgücü piyasası becerilerini kullanmalarına yardımcı olan sosyal girişimler olmuştur. Bu girişimler sayesinde Suriyeli kadın mülteciler girişimcilik ruhu ile sosyal kaynaşma tutkusunu bir araya getirerek, sonuçta kendi evleri haline gelen topluluklara katkıda bulunma fırsatına sahip olmuşlardır.

“Seçili Yerlerde Geçici Koruma Sağlanan Suriyeliler ile Türk Vatandaşları için Ekonomik Fırsatların Güçlendirilmesi” projesi sosyal girişimlerin mülteci kadınlar için ekonomik fırsat yaratma ve kapsayıcılığı arttırma potansiyeli için örnek teşkil etmektedir. Avrupa Birliği tarafından finanse edilen Dünya Bankası tarafından uygulanan bu pilot proje, kadınların yönettiği dört sosyal kooperatifinin kurulmasına, yüzden fazla kişi için istihdam yaratılmasına yardımcı olmuş ve Türkiye’de sosyal girişimciliğe katkıda bulunmuştur.

Suriye’nin Şam şehrinden gelen 30 yaşındaki bir mülteci olan Al Khansaa Al Humsi, “Proje büyüdükçe gücümün de arttığını fark ettim. Aldığım eğitimler sayesinde bugün her zamankinden daha fazla kendime güveniyorum” diyor.

Al Humsi, İstanbul’da yeni kurulan ve sağlık gıda alanında faaliyet gösteren “Etkin Kadın İş Platformu” (EKİP) sosyal kooperatifinin kurucu üyesi. Kooperatif, çevre toplulukların üyelerine sürdürülebilir şekilde üretilen salatalar, pişmiş yemekler ve sebzeler sağlamak için tasarlanmıştır. Kooperatifte Levent, Maslak ve Gayrettepe'deki iş merkezlerinde çalışan insanlara besleyici salatalar sunan 16 Suriyeli mülteci kadın bulunuyor ve proje sonuna kadar üye sayısının 50'ye çıkacağını umuyorlar. Proje kapsamında Humsi ve çalışma arkadaşlarına Türkçe, girişimcilik, temel işletme, finansal ve dijital okuryazarlık gibi konulardaki çeşitli eğitimlere katılma fırsatı sunuldu.

Bu arada, Türkiye’nin güney kıyı bölgesinde Mersin ilinde Kadınlar için Üretim Merkezi (KÜME) de yine gıda sektöründe faaliyet gösterecek bir sosyal kooperatif olarak gerekli belgeleri alma sürecindedir. Gıda ve yemek hizmetleri alanında yoğunlaşan KÜME şu anda katılımcıları için dil kursları ile teknik eğitimler düzenlemektedir. Kooperatif kısa süre önce potansiyel kooperatif üyelerine yönelik bilgilendirme etkinliğinin ikinci aşamasını tamamladı ve 290 kadına ulaştı.

Türkiye’ye 2014 yılında Suriye’nin Halep şehrinden gelen 47 yaşındaki KÜME faydalanıcısı Fatma Yousef şunları söylüyor: “Eğitimler bize sadece nasıl gıda girişimcisi olacağımızı öğretmekle kalmadı aynı zamanda gelecekte kooperatifin işletilmesi sırasında karşılaşabileceğimiz güçlükleri yönetme konusunda mutlak bir güven verdi.”

COVID-19 pandemisinin başlaması ile birlikte, KÜME eğitimleri şu anda online olarak devam etmektedir. Kooperatifin iki dilde yapılan Instagram canlı yayınları bilgi paylaşımı için bir platform haline gelmiştir ve Türk ve Suriyeli faydalanıcılar ve diğer izleyiciler arasında canlı etkileşimler sağlamaktadır.

Fatma Yousef sözlerine şöyle devam etti: “KÜME Instagram üzerinden yapılan canlı yayınlar yoluyla bize bilgilendirici ve eğitici içerikler sunmaya devam ediyor. Bunlar sayesinde, bu ülkenin kültürü hakkında daha fazla şey öğrendim.”

Yakın zamanda Ankara ve İzmir’de iki kooperatif daha kurulacak ve 50’den fazla kadına iş fırsatı yaratılmış olacak. Ankara’daki ANKA kooperatifi el işleri üzerinde yoğunlaşırken İzmir’deki HALKA kooperatifi temizlik hizmetleri sunacaktır.

ANKA geleneksel el işi ürünlerini üretim için kullanacak bir fiziksel mekan ile birlikte yenilikçi ve pazarlanabilir tasarımlara dönüştürmeyi ve böylelikle Türk ve Suriyeli mülteci kadınların uygulamalı deneyim edinmelerini amaçlamaktadır. HALKA kooperatifi şu anda özel sektör kuruluşları ve belediyeler ile görüşmeler yaparak İzmir’deki temizlik sektörünün spesifik ihtiyaçlarını belirlemeye yönelik doğrulama çalışmaları gerçekleştirmektedir.

Mültecilerin becerilerinin ve yeteneklerinin arttırılması, gelir getirici faaliyetlerinin desteklenmesi, kayıtlı istihdamlarının sağlanması ve girişimcilik ve bağımsız çalışmalarının teşvik edilmesi mülteciler ve şu anda içinde yaşadıkları ev sahibi topluluklar arasında sosyal uyumun ve fırsatların geliştirilmesinin kritik unsularını oluşturmaktadır.  Dünya Mülteciler Günü bizlere dünyanın dört bir yanında hassas koşullar altında yaşayan milyonlarca mültecinin gücünü ve sebatını anma fırsatı sunuyor. Aynı zamanda yılın geri kalan 364 gününde de bu mültecilere ve onları ağırlayan ev sahibi topluluklara desteğimizi kararlılıkla sürdürmemiz gerektiğini hatırlatıyor.