W 2013 rozwój gospodarczy krajów EU11 nadal słaby, w warunkach wciąż niepewnego otoczenia zewnętrznego

WARSZAWA, 17 stycznia 2013 r. W regionie EU11* w latach 2012 i 2013 spodziewany jest wzrost o około 1% rocznie. Jest to tempo znacznie powolniejsze niż w 2011 r. – mówi najnowszy cykliczny raport Banku Światowego dla krajów EU11 (EU11 Regular Economic Report).

“Recesja w strefie Euro nadal osłabia wyniki gospodarcze krajów EU11,” mówi Gallina Vincelette, Starszy Ekonomista Banku Światowego, główna autorka raportu. “Obecnie oczekuje się, że wzrost gospodarczy w roku 2012 będzie słabszy od przewidywanego w prognozach sprzed sześciu miesięcy i wyniesie średnio około 1%. W roku 2013 oczekujemy, że nastąpi lekkie ożywienie, do poziomu 1.3%. W sytuacji zwiększonej niepewności, nawet tak skromny wzrost gospodarczy zakłada, że polityka przyjęta dla strefy Euro zostanie pomyślnie wdrożona, tak, by uniknąć znaczącego pogorszenia sytuacji na międzynarodowych rynkach finansowych.”

Aby chronić wzrost i przyspieszyć jego tempo, raport rekomenduje wprowadzenie dwóch kierunków zdecydowanej polityki gospodarczej. Po pierwsze, należy zachować ostrożne stanowisko w zakresie polityki makroekonomicznej, tak, by wzmacniać zaufanie rynków finansowych. Po drugie, średnioterminowy potencjał wzrostu gospodarczego krajów EU11 może być zrealizowany tylko pod warunkiem usunięcia strukturalnych barier działalności gospodarczej.

“Kluczowe znaczenie mają reformy zarówno rynku produktów jak i rynku pracy.  Pozwolą one na poprawę produktywności i konkurencyjności krajów EU11,” mówi Yvonne Tsikata, Dyrektor Banku Światowego ds. zwalczania ubóstwa i zarządzania gospodarką w regionie Europy i Azji Środkowej. “Uproszczenie regulacji biznesu, usprawnienie realizacji usług publicznych a także ochrona akcjonariuszy mniejszościowych przed nadużyciami w postaci wykorzystywania majątku firmy do osiągania osobistych korzyści – to obszary, w których niektóre kraje EU11 mogłyby wprowadzić reformy aby stymulować rozwój sektora prywatnego, ułatwiać przyciąganie inwestycji i prowadzenie działalności gospodarczej.”

Report rekomenduje równieżzwiększenie bodźców w zakresie mobilności siły roboczej, równoważenia finansów publicznych, adaptowania systemów zabezpieczenia społecznego do zmieniających się warunków demograficznych, a także do harmonizacji regulacji transgranicznej. Podjęcie takich środków pomoże w łagodzeniu zagrożeń demograficznych i przyniesie znaczącą poprawę w obszarze konwergencji dochodów z pozostałymi krajami UE.

Umiarkowany wzrost, odnotowany w krajach EU11 w roku 2012, opierał się na kilku czynnikach. Po pierwsze, zdolności krajów EU11 do dywersyfikacji rynków i zwiększania udziału rynków pozaeuropejskich w eksporcie pomogły w uzyskaniu korzystniejszego bilansu handlowego. Po drugie, napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych (FDI) utrzymywał się na stabilnym poziomie, przez co kraje EU11 utrzymały swoją pozycję atrakcyjnych dla inwestycji obszarów. Po trzecie, zaufanie sektora finansowego w krajach EU11 zaczęło przynosić zyski, wspierane dodatkowo przez ciągłe wysiłki instytucji regulacyjnych EU11 na rzecz zapewnienia stabilności systemu finansowego. Po czwarte, w drugiej połowie 2012 r. kraje EU11 korzystały z rynków finansowych po rekordowo niskich cenach, ze względu na poprawę warunków wewnętrznych oraz częściowe uspokojenie rynków finansowych.

Co więcej, w obliczu spowolnienia wzrostu w całym regionie, rządy krajów EU11 kontynuowały w roku 2012 politykę konsolidacji fiskalnej. Deficyty budżetowe krajów EU11 malały w całym regionie i w 2012 r. osiągnęły przewidywaną wartość 3.2% PKB. Działania na rzecz konsolidacji fiskalnej podjęte w krajach EU11 pomogły w ograniczeniu wzrostu wskaźnika długu do PKB i, pomimo ograniczonych środków budżetowych, większość krajów EU11 zrealizowała swoje ambitne programy inwestycyjne.

Niemniej jednak, w warunkach słabnącego wzrostu gospodarczego, sytuacja na rynkach pracy pozostaje trudna. Stopa bezrobocia kształtowała się na poziomie podobnym do odnotowanego w szczytowym punkcie globalnego kryzysu finansowego., przy słabym wzroście zatrudnienia i równoczesnym wzroście bezrobocia o charakterze długoterminowym. W Chorwacji i Bułgarii stopy bezrobocia są obecnie wyższe od tych obserwowanych przed globalnym kryzysem finansowym, natomiast Estonia, Łotwa i Litwa odnotowały znaczny spadek bezrobocia połączony ze znacznym ożywieniem rozwoju gospodarczego. Niemniej, krótkoterminowe prognozy rynku pracy nadal są niekorzystne; spowolnienia tempa wzrostu bezrobocia można oczekiwać dopiero w średnim terminie.

Według raportu, rozwój akcji kredytowej pozostaje ograniczony. Zaszłości w postaci niespłaconych kredytów (nonperforming loans, NPL) przyczyniają się do słabego tempa wzrostu kredytów w krajach EU11.

Zdaniem autorów raportu, kraje EU11 powinny nadal być obszarem atrakcyjnym dla bezpośrednich inwestycji zagranicznych, zwłaszcza jeśli nadal będą czynić postępy w zakresie poprawy środowiska gospodarczego. Największy wzrost FDI w porównaniu z rokiem 2011 odnotowano w 2012 w Polsce, Słowacji i Bułgarii.

„Temat specjalny” tego wydania raportu EU11 dotyczy wpływu starzenia się społeczeństw europejskich na wzrost gospodarczy. Według raportu, obecny i prognozowany niski poziom dzietności w Europie będzie skutkować bezprecedensowym procesem starzenia się społeczeństwa, co z kolei przyniesie drastyczną zmianę struktury społeczeństw europejskich. W istocie, oczekuje się, że w ciągu najbliższych dwudziestu lat wskaźnik zależności pokoleniowej w krajach EU11 będzie rósł szybciej niż w krajach EU17. Co więcej, uczestnictwo w rynku pracy w EU11 już pozostaje w tyle za pozostałą częścią Europy, w szczególności jeśli chodzi o kobiety bez wyższego wykształcenia. Wskazuje to, że z perspektywy podaży siły roboczej kraje EU11 stoją przed znacznie większymi wyzwaniami demograficznymi wynikającymi ze starzenia się społeczeństw niż kraje pozostałej części UE. Jeśli bieżące trendy utrzymają się, do roku 2050 w krajach EU11 można się spodziewać spadku liczby osób aktywnych zawodowo o ponad 35%.

Dane empiryczne zamieszczone w raporcie sugerują, że jeśli bieżące trendy demograficzne nie zmienią się, kraje EU11 prawdopodobnie będą miały do czynienia ze znacznym spowolnieniem tempa wzrostu dochodów per capita, a tym sposobem spowolnienia procesu konwergencji z innymi krajami UE. Z drugiej strony, rosnąca produktywność siły roboczej i wskaźniki aktywności zawodowej, jak też rosnący poziom umiejętności pracowników w EU11 wydają się być istotnymi czynnikami napędzającymi wzrost gospodarczy in konwergencję z UE w starzejących się społeczeństwach.

Raport EU11 Regular Economic Report (EU11 RER) to publikacja Departamentu zwalczania ubóstwa i zarządzania gospodarczego w regionie Europy i Azji Środkowej Banku Światowego, ukazująca się dwa razy do roku.  Raport monitoruje sytuację makroekonomiczną i reformy wprowadzane w krajach EU11, przedstawia też szczegółowe analizy kluczowych zagadnień strategicznych.

* EU11 to grupa krajów, na którą składa się 10 krajów członkowskich Unii Europejskiej (UE) – Bułgaria, Republika Czeska, Estonia, Węgry, Łotwa, Litwa, Polska, Rumunia, Republika Słowacka i  Słowenia – oraz Chorwację, która zostanie członkiem UE wkrótce.