សឹង្ហបុរី ថ្ងៃទី ២៦ ខែ មករា ឆ្នាំ ២០១៥ ៖ យោងតាមទិន្នន័យថ្មីដែលបានចេញផ្សាយនៅថ្ងៃនេះដោយធនាគារពិភពលោក បានឲ្យដឹងថា ប្រជាជនជិត ២០០លាននាក់ បានផ្លាស់ទីលំនៅមករស់នៅក្នុងតំបន់ទីក្រុង នៅក្នុងតំបន់អាស៊ីបូព៌ា ក្នុងចន្លោះពីឆ្នាំ ២០០០ ដល់ ឆ្នាំ ២០១០ ដែលជាតួលេខមួយដែលប្រហាក់ប្រហែលនឹងប្រទេសមួយដែលមានចំនួនប្រជាជនច្រើនជាងគេបំផុតលំដាប់ទី៦នៅលើពិភពលោក។
សម្រាប់លើកដំបូង ទិន្នន័យនេះធ្វើការប្រៀបធៀបជាប្រចាំរវាងតំបន់ទីក្រុងនិងចំនួនប្រជាជននៅក្នុងទីក្រុង នៅទូទាំងតំបន់អាស៊ីបូព៌ា ដោយធ្វើឲ្យរដ្ឋាភិបាលនិងមេដឹកនាំនៅក្នុងតំបន់បានយល់ដឹងកាន់តែប្រសើរថែមទៀតអំពីរូបរាង និងទំហំនៃការរីកលូតលាស់ ដើម្បីឲ្យរដ្ឋាភិបាលនិងមេដឹកនាំទាំងនោះអាចរៀបចំអភិវឌ្ឍទីក្រុងបានត្រឹមត្រូវ និងបង្កើតកាលានុវត្តភាពសម្រាប់ទាំងអស់គ្នា។
លោក អាក់សែល វ៉ាន់ ត្រុតសេនប៊ើហ្គ អនុប្រធានធនាគារពិភពលោកប្រចាំតំបន់អាស៊ីបូព៌ានិងប៉ាស៊ីហ្វិក បានមានប្រសាសន៍ថា “នគរូបនីយកម្មដែលមានល្បឿនលឿន គឺជាបញ្ហាប្រឈមដ៏ធំមួយសម្រាប់តំបន់អាស៊ីបូព៌ា ប៉ុន្តែយើងមិនអាចគ្រប់គ្រងនូវអ្វីដែលយើងមិនអាចវាស់វែងបានទេ។ យើងផ្សព្វផ្សាយទិន្នន័យនេះ ដើម្បីឲ្យមេដឹកនាំនៅទីក្រុងអាចយល់ដឹងកាន់តែប្រសើរថែមទៀតអំពីរូបរាងនិងចាត់វិធានការដើម្បីធានាថា ការរីកលូតលាស់នៅក្នុងតំបន់ទីក្រុង រួមចំណែកជួយដល់ប្រជាពលរដ្ឋដែលកំពុងរស់នៅក្នុងទីក្រុងកាន់តែច្រើនឡើងៗ ជាពិសេសប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ”។
ផ្អែកលើការវិភាគនៅក្នុងរបាយការណ៍ថ្មីមួយដែលមានចំណងជើងថា “ទិដ្ឋភាពទីក្រុងដែលកំពុងមានការផ្លាស់ប្តូនៅអាស៊ីបូព៌ា ៖ ការវាស់ស្ទង់រយៈពេលមួយទសវត្សនៃការរីកលូតលាស់ទាក់ទងនឹងទំហំ” ទិន្នន័យនៅក្នុងរបាយការណ៍នេះបង្ហាញថា ជារួម តំបន់ទីក្រុងនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីបូព៌ា បានរីកធំ ជាមធ្យម២,៤ភាគរយក្នុងមួយឆ្នាំ ក្នុងកំឡុងពេលមួយទសវត្សដែលគេបានសិក្សា ដែលទំហំផ្ទៃដីរបស់ទីក្រុងបានកើនឡើងដល់ ១៣៤ ៨០០ គីឡូម៉ែត្រក្រឡា នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១០។
ចំនួនប្រជាជននៅទីក្រុង បានកើនឡើងលឿនជាងមុនក្នុងអត្រាជាមធ្យមប្រចាំឆ្នាំ ៣,០ភាគរយ គឺបានកើនឡើងដល់ ៧៧៨លាននាក់ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១០ ដែលជាចំនួនមួយច្រើនបំផុតសម្រាប់តំបន់នេះនៅក្នុងពិភពលោក។ ប្រភពព័ត៌មានផ្សេងទៀតបានបង្ហាញថា វាត្រូវការពេលវេលាច្រើនជាង ៥០ឆ្នាំ សម្រាប់ចំនួនដូចគ្នានេះដើម្បីអភិវឌ្ឍនៅក្នុងតំបន់អឺរ៉ុប។
របាយការណ៍នេះបានរកឃើញនូវទំនាក់ទំនងផ្ទាល់មួយរវាងនគរូបនីយកម្ម និងកំណើននៃប្រាក់ចំណូល ដែលបង្ហាញអំពីវិធីដែលធាតុចេញនៃសេដ្ឋកិច្ចសម្រាប់មនុស្សម្នាក់ បានកើនឡើងនៅទូទាំងតំបន់នេះ នៅពេលដែលភាគរយនៃចំនួនប្រជាជនរស់នៅក្នុងតំបន់ទីក្រុងបានកើនឡើង។
របាយការណ៍នេះនិយាយថា មានតំបន់ទីក្រុងចំនួន ៨៦៩តំបន់ ដែលមានប្រជាជនរស់នៅច្រើនជាង ១សែននាក់នៅក្នុងតំបន់អាស៊ីបូព៌ា។ តំបន់ទាំងនេះរួមបញ្ចូលទាំងទីក្រុងធំៗចំនួន ៨ ដែលមានប្រជាជនរស់នៅច្រើនជាង ១០លាននាក់ គឺ ទីក្រុងដីសណ្តរភៀលរីវើ (ទន្លេគុជ) ទីក្រុងសៀងហៃ និងទីក្រុងប៉េកាំងនៅប្រទេសចិន ទីក្រុងតូក្យូនិងទីក្រុងអូសាកានៅប្រទេសជប៉ុន និងទីក្រុងហ្សាការតា ទីក្រុងសេអ៊ូល និងទីក្រុងម៉ានីល។ ទីក្រុងដីសណ្តរទន្លេគុជរបស់ប្រទេសចិន បានរីកលូតលាស់លើសទីក្រុងតូក្យូ ដោយបានក្លាយទៅជាតំបន់ទីក្រុងដ៏ធំជាងគេបំផុតនៅលើពិភពលោក ទាំងទំហំ និងចំនួនប្រជាជន។
ស្របពេលជាមួយគ្នានេះដែរ មានការរីកលូតលាស់គួរឲ្យកត់សម្គាល់នៅក្នុងតំបន់ទីក្រុងតូចៗជាងគេជាច្រើន។ តាមពិត តំបន់ទីក្រុងដែលតូចជាងគេបំផុតចំនួន ៥៧២ តំបន់ ដែលមានប្រជាជនសរុបពី ១សែននាក់ ទៅ ៥សែននាក់ ព្រមទាំងតំបន់ទីក្រុងដែលមានទំហំមធ្យមចំនួន ១០៦ តំបន់ ដែលមានប្រជាជនសរុបពី ១លាននាក់ ដល់ ៥លាននាក់ មានផ្ទៃដីសរុបច្រើនជាងទីក្រុងធំទាំង៨។
លក្ខណៈដែលគួរឲ្យកត់សម្គាល់នៃការពង្រីកនេះគឺ តំបន់ទីក្រុងជាច្រើនក៏កំពុងតែចង្អៀតទៅៗជាមធ្យមផងដែរ ប្រសិនបើគេគ្រប់គ្រងបានល្អ អាចនឹងល្អសម្រាប់បរិស្ថាន និងអាចឈានទៅដល់ការបែងចែកសេវាកម្មជូនដល់ប្រជាពលរដ្ឋកាន់តែមានប្រសិទ្ធិភាពជាងនេះ។ ក៏ប៉ុន្តែ ការរីកលូតលាស់នេះ បង្កឲ្យមានបញ្ហាដ៏ធំមួយ ដោយសារតែការប្រឈមនៃទីក្រុង ដែលក្នុងនោះមានទីក្រុងជិត៣៥០តំបន់ទីក្រុងមានបញ្ហាលើដែនគ្របគ្រងរដ្ឋបាលមូលដ្ឋាន។ ក្នុងករណីខ្លះ ទីក្រុងច្រើនកំពុងតែប្របាច់បញ្ចូលគ្នាទៅជាទីក្រុងតែមួយ ខណៈដែលតំបន់ទាំងនេះនៅបន្តគ្រប់គ្រងដោយឡែកៗពីគ្នា។
ដោយសារតែនគរូបនីយកម្មបានកែប្រែមុខមាត់របស់តំបន់អាស៊ីបូព៌ា រដ្ឋាភិបាលនិងមេដឹកនាំក្នុងតំបន់ទីក្រុងទាំងនោះកំពុងព្យាយាមស្វែងយល់និងឆ្លើយតបទៅនឹងបញ្ហា ប៉ុន្តែត្រូវបានរារាំងដោយសារតែកង្វះទិន្នន័យប្រៀបធៀបកម្រិតអន្តរជាតិ ពីព្រោះបណ្តាប្រទេសជាច្រើនឲ្យនិយមន័យខុសៗគ្នាទៅលើពាក្យតំបន់ទីក្រុងនិងប្រជាជន។
សំណុំទិន្នន័យថ្មីនេះ ត្រូវបានចងក្រងឡើងដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមនេះ តាមរយៈការប្រើប្រាស់រូបភាពផ្តល់ដោយផ្កាយរណប និងបច្ចេកទេសក្នុងការបង្ហាញអំពីរបាយប្រជាជន ការធ្វើផែនទីសំគាល់ការតាំងទីលំនៅថ្មីរបស់មនុស្សទាំងអស់ ដើម្បីឲ្យមានការយល់ដឹងជារួមមួយអំពីនិន្នាការនៃនគរូបនីយកម្ម។ វិធីសាស្ត្រនេះ អាចបង្កើតបានតាមលក្ខណៈប្រព័ន្ធនៅទីណាដែលកំពុងមានការធ្វើនគរូបនីយកម្ម ថាតើវាកំពុងកើតឡើងលឿនកម្រិតណា និងថាតើកំណើនប្រជាជនទាក់ទងទៅនឹងកំណើននៃផ្ទៃដីទីក្រុងយ៉ាងដូចម្តេច។
លោកស្រី ម៉ារីសែឡា ម៉ុងតូលី មុណូ នាយកផ្នែកប្រតិបត្តិសាលកនៃកិច្ចការសង្គម ទីក្រុង ជនបទ និងភាពធន់នឹងអាកាសធាតុរបស់ធនាគារពិភពលោក មានប្រសាសន៍ថា “នៅពេលដែលទីក្រុងត្រូវបានកសាងឡើង រចនាសម្ព័ន្ធនៃទីក្រុងទាំងនោះ និងរចនាបទនៃការប្រើប្រាស់ដីត្រូវបានបន្សល់ទុកជាច្រើនជំនាន់។ ការកែលម្អគុណភាពទិន្នន័យដើម្បីស្វែងយល់ពីនិន្នាការនានាទាក់ទងនឹងការពង្រីកទីក្រុងមានសារៈសំខាន់ណាស់ ដូចនេះអ្នកតាក់តែងគោលនយោបាយនានាអាចធ្វើការសម្រេចចិត្តបានកាន់តែល្អជាងនេះ ដើម្បីគាំទ្រដល់សហគមន៍ប្រកបដោយនិរន្តរភាព នៅក្នុងបរិយាកាសមួយដែលកំពុងមានការផ្លាស់ប្តូរយ៉ាងលឿន ជាមួយនឹងការទទួលបាននូវសេវាកម្មនានា ការងារ និងការស្នាក់នៅ”។
ទោះបីជាមានការរីកលូតលាស់ដ៏គួរឲ្យកត់សម្គាល់និងមានល្បឿនលឿនដូចនេះក្តី ក៏ទិន្នន័យបង្ហាញឲ្យឃើញថា តិចជាងមួយភាគរយនៃផ្ទៃដីសរុបនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីបូព៌ា ត្រូវបានធ្វើនគរូបនីយកម្ម និងមានតែ ៣៦ភាគរយប៉ុណ្ណោះនៃចំនួនប្រជាជនសរុប គឺជាអ្នកទីក្រុង ដែលទិន្នន័យនេះបានបង្ហាញថាការពង្រីកទីក្រុងនៅក្នុងតំបន់នេះទើបតែបានចាប់ផ្តើមប៉ុណ្ណោះ។ ដោយសារតែការលូតលាស់នគរូបនីយកម្មនៅក្នុងតំបន់នេះភាគច្រើនត្រូវបានជំរុញដោយកំលាំងទីផ្សារ ដូចនេះអ្នកតាក់តែងគោលនយោបាយនានានៅថ្នាក់ជាតិនិងថ្នាក់ក្រុង មានតួនាទីសំខាន់ណាស់ ដើម្បីធានាថា វាមាននិរន្តរភាព និងត្រូវបានរាប់បញ្ចូលគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ៖
១. ត្រៀមរៀបចំសម្រាប់ការពង្រីកទំហំទីក្រុងនាពេលអនាគត តាមរយៈការសម្របសម្រួលដល់សិទ្ធិទទួលបានដីធ្លី ដើម្បីឲ្យការពង្រីកទីក្រុងអាចធ្វើឡើងប្រកបដោយសក្តិសិទ្ធិភាព ដោយប្រើប្រាស់នូវយន្តការនានា ដូចជាគោលការណ៍ណែនាំអំពីការអភិវឌ្ឍដីធ្លី ការបូករួមដីបញ្ចូលគ្នានិងការកែតម្រូវឡើងវិញ ការចែករំលែកដីនិងការផ្ទេរសម្រាប់សិទ្ធិអភិវឌ្ឍន៍។
២. ធានាឲ្យមានការធ្វើនគរូបនីយកម្មដែលមានសក្តិសិទ្ធិភាពតាមលក្ខណៈសេដ្ឋកិច្ច ដោយផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់លើប្រព័ន្ធទីក្រុងទាំងមូល តាមរយៈយុទ្ធសាស្ត្រនគរូបនីយកម្មជាតិ គាំទ្រដល់វិនិយោគទុនសាធារណៈនៅក្នុងទីក្រុងធំ តូច និងទំហំមធ្យម ដើម្បីជំរុញសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចចម្រុះ។
៣. ដាក់បញ្ចូលផែនការនគរូបនីយកម្ម តាមរយៈការធ្វើផែនការអំពីការរីកលូតលាស់ទាក់ទងនឹងទំហំនៃទីក្រុង ដើម្បីជួយកាត់បន្ថយវិសមភាពលើលទ្ធភាពទទួលបាននូវកាលានុវត្តភាពសេដ្ឋកិច្ច និងដោះស្រាយភាពងាយរងគ្រោះរបស់ជនចំណាកស្រុកថ្មីៗ។
៤. ជំរុញនគរូបនីយកម្មដែលប្រកបដោយនិរន្តរភាព ដោយធានាថា តំបន់ទីក្រុងនានាដែលមានដង់ស៊ីតេខ្ពស់ ត្រូវបានកំណត់ទីតាំងបានល្អ ធ្វើផែនការបានល្អ និងសម្របសម្រួលបានល្អ ដើម្បីបង្កើតឲ្យមានទីកន្លែងដែលអាចដើរដោយថ្មើរជើង និងអាចរស់នៅបាន។
៥. លុបបំបាត់ចោលការបែងចែកនៃទីក្រុង តាមរយៈការសម្របសម្រួលឲ្យមានសេវាកម្មទីក្រុងនៅតាមព្រំប្រទល់ទីក្រុងនានា ដោយប្រើប្រាស់នូវយន្តការរបស់អាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងតំបន់ និងយន្តការដទៃទៀត។
លោក អាប់បាស ចា ប្រធានគ្របគ្រងផ្នែកប្រតិបត្តសាកលនៃកិច្ចការសង្គម ទីក្រុង ជនបទ និងភាពធន់របស់ក្រុមធនាគារពិភពលោកមានប្រសាសន៍ថា “ការសម្របសម្រួលលើផ្នែករចនាសម្ព័ន្ធទីក្រុង ដង់ស៊ីតេ និងរដ្ឋបាលឲ្យបានត្រឹមត្រូវ នឹងមានសារៈសំខាន់ក្នុងការជួយបញ្ចប់ភាពក្រីក្រតោកយ៉ាក និងជំរុញឲ្យមានវិបុលភាពសម្រាប់ទាំងអស់គ្នា”។
----------------------------------
ការពង្រីកទីក្រុងនៅ អាស៊ីបូព៌ា បង្ហាញតាមរយៈតួលេខ (ឆ្នាំ ២០០០ ‑ ២០១០)
២០០ លាននាក់ ប្រជាជនទីក្រុងថ្មីរបស់តំបន់អាស៊ីបូព៌ា មានចំនួនស្មើនឹងចំនួនប្រជាជនរបស់ប្រទេសដែលធំជាងគេបំផុតទី៦របស់ពិភពលោក
៤២ លាននាក់ ចំនួនប្រជាជនសរុបរបស់ទីក្រុងដីសណ្តរទន្លេគុជ ដែលជាតំបន់ទីក្រុងដែលធំជាងគេបំផុតរបស់ពិភពលោក (ច្រើនជាងប្រទេសអាហ្សង់ទីន អូស្ត្រាលី កាណាដា និងម៉ាឡេស៊ី។
២,៤% កំណើនដីទីក្រុងជាមធ្យមក្នុងមួយឆ្នាំ
១% ផ្ទៃដីទីក្រុងសរុបក្នុងឆ្នាំ ២០១០
៣៦% ចំនួនប្រជាជនទីក្រុងសរុបក្នុងឆ្នាំ ២០១០ កើនឡើងពី ២៩%ក្នុងឆ្នាំ ២០០០
៨៦៩ ផ្ទៃដីទីក្រុងសរុបដែលមានប្រជាជនច្រើនជាង ១០០.០០០នាក់
-------
ការសិក្សានេះបានធ្វើឡើងដោយជោគជ័យក្រោមការគាំទ្រពីជំនួយសប្បុរសរបស់រដ្ឋាភិបាលប្រទេសអូស្ត្រាលី។
ដើម្បីអានរបាយការណ៍ទាំងស្រុង សូមចូលមើលតាមវេបសាយត៍ដែលមានអាសយដ្ឋាន ៖ https://www.worldbank.org/eap/MeasuringUrbanExpansion
ដើម្បីមើលផែនទី និងទាញយកទិន្នន័យ សូមចូលមើលតាមវេបសាយត៍ដែលមានអាស័យដ្ឋាន ៖ puma.worldbank.org
-----------------------------------------------------------
ការប្រកួតប្រជែង វិភាគទិន្នន័យអំពីការពង្រីកទីក្រុង
ដើម្បីកែលម្អការយល់ដឹងរបស់យើងបន្ថែមទៀតអំពីការពង្រីកទីក្រុង ក្រុមធនាគារពិភពលោក កំពុងប្រកាសឲ្យដាក់បញ្ជូន (១) ទិន្នន័យជារូបភាពមើលឃើញ និង (២) សំណើសុំឯកសារស្រាវជ្រាវគោលនយោបាយ ដែលប្រើប្រាស់នូវសំណុំទិន្នន័យថ្មី ដែលបានបង្ហាញនៅក្នុងរបាយការណ៍ «ទិដ្ឋភាពទីក្រុងដែលកំពុងមានការផ្លាស់ប្តូនៅអាស៊ីបូព៌ា ៖ ការវាស់ស្ទង់រយៈពេលមួយទសវត្សនៃការរីកលូតលាស់ទាក់ទងនឹងទំហំ»។ សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែម សូមចូលទៅកាន់អាសយដ្ឋាន ៖ https://www.worldbank.org/eap/MeasuringUrbanExpansion
