Hà Nội, ngày 30 tháng 5 năm 2019
An ninh tài nguyên nước của Việt Nam trong tương lai sẽ phụ thuộc vào việc giải quyết một loạt những vấn đề quan trọng liên quan đến tình trạng căng thẳng về nước, suy giảm nhanh chất lượng nước, và những rủi ro thiên tai liên quan đến nước. Vì vậy, cần thiết phải thực hiện các giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng nước. Mức độ gia tăng nhanh chóng về nhu cầu sử dụng nước sẽ gây ra căng thẳng về nguồn tài nguyên nước vào mùa khô tại 11 trên tổng số 16 lưu vực sông ở Việt Nam. Thêm vào đó, sự cạnh tranh về nhu cầu sử dụng nước ở nhiều ngành khác nhau ngày càng tăng, trong bối cảnh chất lượng nước ngày một kém đi. Bên cạnh đó, tác động biến đổi khí hậu làm cho các thách thức về nước càng trầm trọng hơn và càng đặt ra nhu cầu quản lý tài nguyên nước một cách hiệu quả hơn.
Đây là chủ đề chính của Hội thảo công bố kết quả Nghiên cứu độc lập của Ngân hàng Thế giới “Việt Nam: hướng tới một hệ thống nước có tính thích ứng, sạch và an toàn”, do Bộ Tài nguyên và Môi trường và Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam đồng tổ chức hôm nay tại Hà Nội, với sự tham dự của đông đảo các bên liên quan, các chuyên gia trong nước và quốc tế.
Tại Hội thảo, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà đã nhấn mạnh những thách thức mà Việt Nam đang phải đối mặt về quản lý tài nguyên nước: “Cùng với áp lực từ gia tăng dân số, tăng trưởng kinh tế và nhu cầu sử dụng nước ngày càng cao, tài nguyên nước có nguy cơ cạn kiệt. Những áp lực này sẽ tạo nên các yếu tố kém bền vững cho phát triển nếu tài nguyên nước không được quản lý một cách thống nhất và được chia sẻ, khai thác một cách hợp lý, hiệu quả.”
Nghiên cứu vừa được hoàn thành của Ngân hàng Thế giới được công bố tại Hội thảo đã đi sâu vào tìm hiểu và trả lời cho câu hỏi làm thế nào để Việt Nam quản lý nguồn tài nguyên nước một cách bền vững, đưa ra một số khuyến nghị chính sách và vai trò của khu vực công và tư để quản lý tài nguyên nước hiệu quả, bền vững.
Ông Ousmane Dione, Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam cho biết: “Nếu như không có những hành động quyết liệt thì tài nguyên nước, một yếu tố động lực đã và đang thúc đẩy tăng trưởng nhanh chóng của Việt Nam, sẽ trở thành một cản trở của sự phát triển. Nếu hành động sớm thì sẽ đảm bảo được rằng tài nguyên nước vẫn sẽ tiếp tục là một yếu tố chủ chốt giúp Việt Nam phát triển thịnh vượng hơn.”
Các khuyến nghị trong nghiên cứu này của Ngân hàng Thế giới nhằm cải thiện việc quản trị, quản lý, và cơ chế tài chính cho tài nguyên nước, bao gồm việc tăng cường năng lực cho các cơ quan chịu trách nhiệm hoạch định và thực thi các quy định về quản lý nước. Báo cáo cũng ủng hộ việc áp dụng cách tiếp cận tổng hợp ở quy mô lưu vực sông, đồng thời xây dựng cơ chế khuyến khích việc giảm thiểu ô nhiễm và sử dụng nước hiệu quả hơn. Hơn nữa, cần có cải thiện trong công tác ứng phó với thiên tai và đảm bảo khả năng chống chịu trước các hiện tượng lũ lụt gia tăng, xói lở bờ sông bờ biển với tốc độ nhanh hơn, tình trạng nước biển dâng và sụt lún đất. Bên cạnh đó, cải thiện chất lượng chi tiêu công và khuyến khích huy động nguồn vốn tư nhân là một việc cần thiết phải làm, để mở rộng nguồn tài chính cho cải thiện công tác quản lý tài nguyên nước.
Nghiên cứu đã xác định tình trạng ô nhiễm là mối đe dọa lớn nhất – có thể gây tổn thất cho Việt Nam ước tính tới 3,5% GDP mỗi năm tính đến năm 2035. Phát triển đô thị, xả nước thải công nghiệp chưa xử lý, sử dụng phân bón và thuốc trừ sâu dùng trong nông nghiệp hiện đang gây ra những áp lực không ngừng đối với các lưu vực sông. Theo số liệu của Bộ Xây dựng, chỉ có 46% hộ gia đình ở đô thị được đấu nối với các hệ thống thoát nước và chỉ có 12,5% nước thải sinh hoạt được xử lý, chưa kể đến lượng nước thải không qua xử lý từ các nhà máy nằm ngoài các khu công nghiệp. Điều này gây tổn hại lớn tới chất lượng nước và hệ sinh thái liên quan.
“Báo cáo này gửi một thông điệp rõ ràng rằng tăng trưởng kinh tế bền vững ở Việt Nam sẽ không thể đạt được nếu không có hành động mạnh mẽ để bảo vệ tài nguyên nước,” bà Jennifer Sara, Giám đốc cấp cao Ban nước Toàn cầu, Ngân hàng Thế giới cho biết. “Nếu các quyết định tốt được đưa ra ngay bây giờ, các hệ thống nước có thể được tăng cường để chống lại các cú sốc như biến đổi khí hậu, và đảm bảo các thế hệ hiện tại và tương lai gặt hái những lợi ích của nước. Nhóm nghiên cứu về nước của Ngân hàng Thế giới sẵn sàng hợp tác với Chính phủ Việt Nam để duy trì nguồn lực, cung cấp dịch vụ và xây dựng khả năng chống chịu.”
Nghiên cứu đề xuất củng cố các quy định nhằm tạo ra các cơ chế khuyến khích góp phần cải thiện chất lượng nước và sử dụng các giải pháp có hiệu quả tính theo chi phí để xử lý ô nhiễm. Nghiên cứu cũng đã chỉ ra một thách thức nghiêm trọng đối với Việt Nam về hiệu quả sử dụng nước còn thấp, đặc biệt là trong ngành nông nghiệp và thủy sản, vốn chiếm tới 92% tổng lượng nước tiêu thụ toàn quốc. Các cơ hội để nâng cao hiệu quả sử dụng nước là chuyển đổi sang những cây trồng và những hệ thống thủy lợi tạo ra thu nhập cao hơn cho mỗi đơn vị nước sử dụng, tiết kiệm nước để đạt kết quả tốt hơn, giảm lượng nước sử dụng qua việc ứng dụng công nghệ mới, và có biểu giá nước hợp lý để giúp nâng cao hiệu quả sử dụng nước.
Ngân hàng Thế giới đánh giá cao mối quan hệ hợp tác với Chính phủ Việt Nam trong lĩnh vực quản lý tài nguyên nước. Trong giai đoạn tới, Ngân hàng Thế giới sẽ tiếp tục làm việc chặt chẽ với các cơ quan chức năng của Việt Nam để hỗ trợ việc thực hiện những khuyến nghị trong báo cáo này một cách hợp lý nhất, góp phần quản lý, sử dụng hợp lý, hiệu quả, bền vững tài nguyên nước trong điều kiện biến đổi khí hậu.
Đầu mối liên hệ:
Lê Thị Quỳnh Anh, (+84 24) 39378362, ale5@worldbank.org
