Tình trạng trì trệ kinh tế toàn cầu dự kiến sẽ giảm
WASHINGTON, ngày 9/1/2018—Ngân hàng Thế giới dự báo tốc độ tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2018 sẽ tăng và đạt mức 3,1% tiếp tục thời kỳ tăng trưởng cao hơn dự đoán trong năm 2017 nhờ đầu tư, công nghiệp chế tạo và thương mại đều hồi phục và do các nền kinh tế xuất khẩu nguyên vật liệu được hưởng lợi từ xu thế tăng giá các loại mặt hàng này.
Tuy vậy nhiều chuyên gia cho rằng đây chỉ là xu thế tăng tốc ngắn hạn. Về lâu dài, tăng trưởng tiềm năng—được tính bằng tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế trong trường hợp lao động và vốn được sử dụng hoàn toàn—chậm lại sẽ đe dọa tiềm năng cải thiện mức sống và công cuộc giảm nghèo trên thế giới, theo cảnh báo nêu trong báo cáo của Ngân hàng Thế giới mang tên Viễn cảnh Kinh tế Toàn cầu tháng 1/2018.
Tăng trưởng tại các nền kinh tế phát triển dự kiến sẽ giảm nhẹ xuống mức 2,2% trong năm 2018 do các ngân hàng trung ương sẽ giảm dần các biện pháp kích cầu sau khủng hoảng và xu thế tăng trưởng đầu tư bị chậm lại. Tăng trưởng tại thị trường mới nổi và các nền kinh tế đang phát triển dự báo sẽ đạt 4,5% nhờ tăng trưởng tại các nước xuất khẩu nguyên vật liệu.
“Xu thế tăng trưởng rộng khắp trên toàn cầu là tín hiệu rất đáng mừng nhưng hiện nay chưa phải là lúc tự mãn”, ông Jim Yong Kim, Chủ tịch Ngân hàng Thế giới nói. “Đây là cơ hội đầu tư lớn vào nguồn vốn con người và cơ sở vật chất. Nếu các nhà hoạch định chính sách trên thế giới tập trung vào các lĩnh vực trọng yếu thì họ có thể giúp đất nước mình nâng cao năng suất, tạo thêm việc làm và hoàn thành sớm mục tiêu xóa bỏ nghèo cùng cực và chia sẻ thịnh vượng.”
Tải về báo cáo Viễn cảnh Kinh tế Thế giới 2018.
Chắc chắn năm 2018 sẽ là năm đầu tiên nền kinh tế thế giới hoạt động hết hoặc gần hết công suất kể từ sau cuộc khủng hoảng tài chính. Dự kiến các hiện tượng trì trệ trong nền kinh tế sẽ không còn nữa nên các nhà hoạch định chính sách cần có tầm nhìn xa hơn việc đơn thuần sử dụng các công cụ tiền tệ và tài khóa vốn chỉ thúc đẩy tăng trưởng ngắn hạn. Thay vào đó họ cần xem xét các sáng kiến thúc đẩy tăng trưởng tiềm năng dài hạn.
Tình trạng suy giảm tăng trưởng tiềm năng là kết quả của nhiều năm suy giảm tăng trưởng năng suất, suy giảm đầu tư, và sự già hóa lực lượng lao động toàn cầu. Hiện tượng suy giảm tốc độ tăng trưởng diễn ra trên diện rộng, tác động tới các nền kinh tế chiếm tổng cộng 65% GDP toàn cầu. Nếu không tiếp thêm sinh khí cho tăng trưởng tiềm năng thì xu thế suy giảm có thể sẽ kéo dàI tới tận thập kỷ tiếp theo, làm cho mức tăng trưởng toàn cầu bị sụt giảm ¼ điểm phần trăm và mức tăng trưởng thị trường mới nổi và các nền kinh tế đang phát triển sụt giảm ½ điểm phần trăm trong cùng kỳ.
“Kết quả phân tích các nguyên nhân kìm hãm tăng trưởng tiềm năng cho thấy chúng ta không cần lo ngại quá đáng về vấn đề này,” ông Shantayanan Devarajan, Giám đốc Cao cấp về Kinh tế Phát triển nói. “Nếu thực hiện cải cách nâng cao chất lượng giáo dục và y tế, cải thiện dịch vụ hạ tầng thì ta có thể nâng cao đáng kể tiềm năng phát triển, nhất là tại thị trường mới nổi và các nền kinh tế đang phát triển. Nhưng một số biện pháp cải cách sẽ bị chống đối bởi các thế lực chính trị hùng mạnh. Chính vì vậy nên rất cần phải công bố thông tin về lợi ích phát triển đối với họ một cách minh bạch và công khai tới quảng đại quần chúng.”
Rủi ro vẫn thiên về hướng tiêu cực. Nếu điều kiện tài chính toàn cầu đột nhiên thắt chặt thì sẽ bóp chết tăng trưởng. Leo thang bảo hộ thương mại, gia tăng căng thẳng địa chính trị cũng sẽ kìm hãm niềm tin và tăng trưởng kinh tế. Nhưng ngược lại, một số nền kinh tế lớn vẫn có thể tăng trưởng mạnh hơn dự đoán và yếu tố đó sẽ kéo theo tăng trưởng toàn cầu.
“Hiện nay tỉ lệ thất nghiệp đang quay trở lại mức trước khủng hoảng và viễn cảnh tại các nước phát triển cũng như các nước đang phát triển cũng sáng sủa hơn nên các nhà hoạch định chính sách cần xem xét các cách tiếp cận mới nhằm duy trì đà tăng trưởng”, ông Ayhan Kose, Giám đốc viễn cảnh Kinh tế Phát triển của Ngân hàng Thế giới nói. “Cụ thể, đổi mới nhằm nâng cao năng suất ngày càng trở nên cấp thiết hơn do hiện tượng già hóa dân số đang buộc ta phải làm như vây.”
Ngoài nghiên cứu tình hình phát triển trên toàn cầu và cấp khu vực ra, báo cáo Viễn cảnh Kinh tế Thế giới tháng 1/2018 còn xem xét chi tiết hơn viễn cảnh phát triển tại 6 khu vực trên thế giới; nghiên cứu các bài học rút ra từ khủng hoảng giá dầu giai đoạn 2014-2016; và mối quan hệ giữa một bên là trình độ giáo dục và tay nghề cao và bên kia là mức độ bất bình đẳng thấp tại thị trường mới nổi và các nền kinh tế đang phát triển.
Tóm tắt các khu vực:
Đông Á Thái Bình Dương: Dự kiến mức tăng trưởng khu vực sẽ giảm xuống còn 6,2% từ mức 6,4% trong năm 2017. Tốc độ tăng trưởng tại Trung Quốc sẽ chậm lại do tái cơ cấu và kéo chậm lại phần nào mức tăng theo chu kỳ tại các nước còn lại trong khu vực. Các rủi ro trở nên cân bằng hơn. Tăng trưởng mạnh hơn dự kiến tại các nền kinh tế phát triển sẽ kéo theo tăng trưởng mạnh hơn dự kiến toàn khu vực. Các rủi ro tiêu cực bao gồm: gia tăng căng thẳng địa chính trị, chủ nghĩa bảo hộ toàn cầu leo thang, điều kiện tài chính toàn cầu đột nhiên thắt chặt, và suy giảm mạnh hơn dự kiến tại các nền kinh tế chủ chốt, trong đó có Trung Quốc. Dự kiến nền kinh tế Trung Quốc sẽ giảm tăng trưởng xuống còn 6,4% trong năm 2018 so với mức 6,8% trong năm 2018. In-đô-nê-xi-a sẽ tăng trưởng 5,3% trong năm 2018, cao hơn mức 5,1% trong năm 2017.
Châu Âu và Trung Á: Tăng trưởng khu vực dự kiến sẽ giảm xuống còn 2,9% năm 2018 từ mức 3,7% năm 2017. Các nước phía đông khu vực sẽ tiếp tục phục hồi nhờ xuất khẩu nguyên vật liệu nhưng lại bị bù trừ bởi xu thế suy giảm từ từ tại các nước phía tây do hoạt động kinh tế tại khu vực đồng Euro bị suy giảm. Gia tăng bất định chính sách và giá dầu giảm liên tiếp sẽ đe dọa làm cho tăng trưởng sẽ chậm hơn dự kiến. Liên bang Nga dự kiến sẽ tăng trưởng 1,7% trong năm 2018, ngang bằng với mức năm 2017. Mức tăng trưởng tại Thổ Nhĩ Kỳ dự kiến sẽ giảm xuống còn 3,5% trong khi mức năm 2017 là 6,7%.
Mỹ La-tinh và Ca-ri-bê: Tăng trưởng khu vực dự kiến sẽ tăng và đạt mức 2% trong năm 2018 so với mức năm 2017 ước đạt 0,9%. Đà tăng trưởng sẽ tiếp tục mạnh lên do tiêu dùng cá nhân và đầu tư tăng, nhất là tại các nước xuất khẩu nguyên vật liệu. Các yếu tố bất định chính sách, thiên tai, tăng cường bảo hộ mậu dịch của Hoa Kỳ, hoặc tình trạng tài khóa trong nước xấu đi sẽ làm cho nền kinh tế đi chệch quỹ đạo tăng trưởng. Brazil sẽ tăng tốc và đạt mức 2% năm 2018 so với mức 1% năm 2017. Mexico sẽ đạt mức 2,1% năm nay so với mức 1,9% năm ngoái.
Trung Đông và Bắc Phi: Tăng trưởng khu vực dự kiến sẽ đạt 3% năm 2018 so với 1,8% năm 2017. Các đợt cải cách trong khu vực sẽ tạo được đà, hạn chế tài khóa sẽ giảm nhẹ do giá dầu sẽ ổn định và du lịch sẽ tăng và giúp một số nền kinh tế không phụ thuộc vào xuất khẩu dầu lửa trong khu vực tăng trưởng. Nhưng nếu xung đột địa chính trị tiếp diễn và giá dầu giảm thì sẽ ảnh hưởng xấu lên viễn cảnh tăng trưởng. Tăng trưởng tại Ả-rập Xê-út dự kiến sẽ đạt 1,2% năm 2018 trong khi năm 2017 chỉ đạt 0,3%; tại Ai-cập, tăng trưởng dự kiến sẽ đạt 4,5% năm nay so với mức 4,2% năm ngoái.
Nam Á: Tăng trưởng khu vực sẽ tăng và đạt mức 6,9% năm 2018 so với mức 6,5% năm 2017. Tiêu dùng sẽ vẫn mạnh, xuất khẩu sẽ hồi phục, và đầu tư sẽ ổn định nhờ cải cách chính sách và nâng cấp cơ sở hạ tầng. Các yếu tố gồm thất bại cải cách chính sách, thiên tai, hoặc tăng cường bất ổn tài chính toàn cầu sẽ làm giảm tốc độ tăng trưởng. Ấn Độ dự kiến sẽ đạt mức tăng trưởng 7,3% trong năm tài khóa 2018/19 bắt đầu từ ngày 1/4 so với mức 6,7% trong năm tài khóa 2017/18. Pakistan sẽ đạt mức 5,8% trong năm tài khóa 2018/19 bắt đầu từ ngày 1/7 so với mức 5,5% trong năm tài khóa 2017/18.
Khu vực Hạ Sahara Châu Phi: Tăng trưởng khu vực dự kiến đạt 3,2% năm 2018 so với 2,4% năm 2017. Tăng trưởng sẽ mạnh hơn nếu giá nguyên vật liệu tiếp tục tăng và nếu thực hiện thành công cải cách. Nếu giá nguyên vật liệu giảm, lãi suất toàn cầu tăng nhanh hơn dự kiến, không hành động đủ mức để giảm bớt nợ thì sẽ tác động tiêu cực lên tăng trưởng kinh tế. Nam Phi sẽ đạt mức 1,1% năm 2018 so với mức 0,8% năm 2017. Nigeria sẽ tăng tốc và đạt mức 2,5% năm nay so với mức 1% năm vừa rồi.
