Mang dịch vụ y tế chất lượng đến gần hơn với cộng đồng khó khăn tại Việt Nam

Để di chuyển bằng ô tô từ trung tâm huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái đến xã vùng sâu Lang Thíp mất khoảng 3 giờ. Nếu di chuyển bằng xe máy thì còn lâu hơn nữa. Việc đi lại tương đối khó khăn nếu người dân sinh sống tại xã phải di chuyển đến trung tâm y tế huyện để khám chữa bệnh.

Trước đây, trạm y tế xã Lang Thíp còn nhiều hạn chế về cơ sở vật chất và nhân lực; chủ yếu cung cấp dịch vụ y tế dự phòng như tiêm chủng trong khi chưa đủ năng lực quản lý điều trị các bệnh không lây nhiễm như tăng huyết áp, đột quỵ hoặc đái tháo đường.

Tình trạng này đến nay đã được cải thiện. Thông qua Dự án đầu tư xây dựng và phát triển hệ thống cung ứng dịch vụ y tế tuyến cơ sở, những trạm y tế như Lang Thíp đã được nâng cao năng lực để có thể cung cấp dịch vụ y tế chất lượng cho người dân.

Một điểm mới là hiện nay các trạm y tế xã bắt đầu có thể thực hiện chẩn đoán và quản lý các bệnh không lây nhiễm. Ngoài ra các trạm cũng được nâng cao năng lực thực hiện các nhiệm vụ cơ bản như y tế dự phòng, chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em, thực hiện khám chữa bệnh ban đầu. Tính đến tháng 2 năm 2023, dự án đã hỗ trợ xây mới và cải tạo nâng cấp 186 trạm y tế cũng như tổ chức đào tạo thông qua thực hành cho hơn 2.900 nhân viên y tế.

Tuy dự án mới đi qua nửa chặng đường nhưng đã mang lại những kết quả tích cực. Đơn cử trạm y tế xã Lang Thíp đã ghi nhận số lượng lớn bệnh nhân đến thăm khám tại tòa nhà mới. Trạm y tế được trang trí rất nhiều các áp phích khuyến cáo nuôi con bằng sữa mẹ cũng như các hướng dẫn, thực hành khác về chăm sóc sức khỏe. Được đặt ở vị trí dễ quan sát nhất là một chiếc bảng trắng cỡ lớn thể hiện các chỉ số theo dõi sức khỏe chính và trách nhiệm của từng cán bộ làm việc tại trạm.

Một trong những bệnh nhân thường xuyên đến trạm y tế xã Lang Thíp để quản lý điều trị bệnh tăng huyết áp là bà Cù Thị Liên.

Bà Liên cho biết: “Tôi từng làm việc tại trạm y tế này hơn 10 năm trước đây. Đó là thời gian khó khăn vô cùng đối với y tế cơ sở, thiếu thốn đủ thứ, không có bác sỹ, nhà xuống cấp trong khi trang thiết bị không có. Do vậy, chúng tôi chủ yếu tập trung nhiệm vụ phòng bệnh, tiêm chủng theo các chương trình quốc gia với kinh phí hạn hẹp.”

Bà Liên nhận thấy hiện nay trạm y tế đã được đầu tư nhiều hơn, cơ sở khang trang, thiết bị khá đầy đủ, có bác sỹ làm việc tại trạm, thuốc cũng đáp ứng được nhu cầu của người bệnh. Các bệnh mãn tính đã được quản lý, phát thuốc và bảo hiểm chi trả ngay tại trạm, rất thuận tiện cho người bệnh như bà Liên.

Ông Bàn Văn Lợi, Trưởng trạm y tế xã cho biết, sau khi cải tạo nâng cấp cơ sở vật chất, số lượt bệnh nhân đến thăm khám tăng gấp 1,5 lần, đạt khoảng 500 lượt bệnh nhân/tháng và hơn một nửa trong số đó là quản lý điều trị các bệnh không lây nhiễm.

Là một trong những điều dưỡng được tham gia hợp phần đào tạo của dự án, chị Lý Thị Mai hiện có thể quản lý hồ sơ bệnh nhân bằng phần mềm. Chị Mai cho biết “Việc theo dõi tình trạng và quá trình điều trị của từng bệnh nhân trở nên dễ dàng hơn nhiều.”

Bảng điểm đã được triển khai tại gần 400 trạm y tế xã trên 13 tỉnh tham gia dự án. Các cán bộ trạm y tế nhận thấy công cụ này rất hữu ích và một số trạm còn chủ động sử dụng công cụ này thường xuyên hơn tần suất khuyến nghị là sáu tháng một lần.

Điểm thú vị ở BĐCL là công cụ này cung cấp dữ liệu một cách trực quan các chỉ số hoạt động quan trọng của trạm y tế. Trong trường hợp cán bộ quản lý muốn đánh giá hoạt động của y tế cơ sở, họ có thể dễ dàng đăng nhập vào hệ thống và xem điểm mạnh, điểm yếu của từng lĩnh vực hoạt động.

Bà Lê Thị Hồng Vân, Giám đốc Sở Y tế tỉnh Yên Bái, cho biết: “Hệ thống này có đầy đủ dữ liệu cần thiết, giúp cán bộ quản lý y tế lên kế hoạch đầu tư cũng như đào tạo chuyên môn đồng thời cho phép thu thập bằng chứng có giá trị để từ đó xây dựng các chính sách liên quan”. Nhận thấy tính hiệu quả cao, Sở Y tế tỉnh Yên Bái đã ứng dụng rộng rãi công cụ này tại tất cả 173 trạm y tế xã trong tỉnh bằng kinh phí của địa phương.

Để đánh giá dự án có thành công hay không thì tình trạng sức khỏe của người dân và những can thiệp của dự án được áp dụng rộng rãi sẽ là những chỉ số quan trọng nhất. Điều này sẽ cần thêm thời gian. Nhưng ít nhất tại thời điểm hiện tại, người dân địa phương đang cảm thấy rất hài lòng với chất lượng dịch vụ y tế họ được thụ hưởng tại trạm y tế xã.   

Bà cho biết: “Sau COVID tôi đến trạm nhiều hơn vì thấy quen dần, được lĩnh thuốc đầy đủ, trạm cũng sạch sẽ, đẹp đẽ hơn trước nhiều. Bác sỹ và nhân viên y tế ở đây thì lại tốt. Từ nay chắc cứ ốm là ra đây thôi, chứ còn đi đâu nữa!” bà nói với nụ cười trên môi. 

Dự án Đầu tư xây dựng và phát triển hệ thống cung ứng dịch vụ y tế tuyến cơ sở (dự án GSD – 2020 - 2024) là một dự án vốn vay IBRD, được Bộ Y tế Việt Nam và 13 tỉnh thành tham gia thực hiện. Dự án được đồng tài trợ bởi Quỹ Tài chính Toàn cầu, Bộ Ngoại giao và Thương mại Australia và Sáng kiến Nâng cao Năng lực Tiếp cận Dịch vụ Y tế.