Những phát hiện chính:
• Nghiên cứu Công khai thông tin đất đai sử dụng phương pháp tiếp cận mới là đo lường mức độ công khai thông tin thực tế thông qua quan sát trực tiếp trên trang web và tại trụ sở các cơ quan chính quyền. Nghiên cứu đã khảo sát tình hình công khai thông tin đất đai tại 63 tỉnh, 126 huyện và 321 xã được chọn mẫu, cũng như trên trang web của tất cả các tỉnh vào cuối năm 2013 và đầu năm 2014.
• Chỉ số Tiếp cận thông tin đất đai trực tuyến và chỉ số Tiếp cận thông tin đất đai tại trụ sở ở cấp tỉnh đã được xây dựng cho toàn bộ 63 tỉnh, thành phố.
• So với năm 2010, công khai thông tin đất đai đã từng bước được cải thiện ở nhiều khía cạnh khác nhau. Nhiều thông tin được công khai hơn, việc tiếp cận cũng dễ dàng hơn. Có thể thấy được sự cải thiện ở cả cấp tỉnh, huyện và xã, cũng như trên các trang web tỉnh.
• Mặc dù những cải thiện này là rất ấn tượng, thực trạng công khai thông tin đất đai vẫn còn chưa đầy đủ theo yêu cầu của pháp luật.
• Về cơ bản, những khó khăn trong công khai thông tin gắn liền với vấn đề thái độ, năng lực và công tác chỉ đạo của cơ quan chức năng địa phương, ba yếu tố thường cộng hưởng lẫn nhau.
• Trong nhiều trường hợp, cán bộ phụ trách chỉ đơn giản là từ chối cung cấp thông tin, yêu cầu phải có sự đồng ý của lãnh đạo, nêu lý do thông tin là ‘mật’, hay đòi giấy giới thiệu. Ở cấp xã, cán bộ phụ trách thường không có mặt ở cơ quan và trong một số trường hợp, tài liệu không được lưu trữ hợp lý.
Làm thế nào để cải thiện công khai thông tin đất đai?
• Nghiên cứu này cung cấp cho mỗi tỉnh một báo cáo riêng, trong đó nêu rõ các quy định về công khai thông tin đất đai là gì, và tỉnh có thể làm gì để cải thiện tình hình.
• Nghiên cứu cũng thu thập các thực tiễn công khai thông tin đất đai tốt trong Báo cáo Thực tiễn tốt, để các tỉnh, huyện, xã có thể học hỏi lẫn nhau. Ví dụ, Thừa Thiên Huế có một cổng thông tin đất đai riêng, hay Sở Quy hoạch – Kiến trúc thành phố Hồ Chí Minh có một phòng riêng trưng bày các đồ án, bản đồ và mô hình quy hoạch đô thị.
• Một khuôn khổ pháp luật tốt hơn cho minh bạch với Luật Tiếp cận Thông tin có thể giúp cải thiện công khai và minh bạch thông qua việc thể chế hóa quyền tiếp cận thông tin.