WASHINGTON, 27 Haziran 2023 – Dünya Bankası İcra Direktörleri Kurulu bugün Türkiye’nin yılın ilk aylarında yaşanan yıkıcı depremlerden etkilenen bölgelerde temel kamu hizmetlerini yeniden tesis etme ve dirençli kırsal konutlar inşa etme çabalarını desteklemeye yönelik 1 milyar ABD$ tutarında bir finansmanı onayladı.
Türkiye Deprem İyileştirme ve Yeniden İnşa Projesi, sağlık hizmetlerinin yeniden tesis edilmesine, hasar gören veya tahrip olan belediye altyapısının yeniden inşasına ve 6 Şubat 2023 tarihinde Türkiye’nin güneyini vuran iki depremde hasar gören veya yıkılan kırsal konutların onarımına veya yeniden inşasına yardımcı olacaktır. Proje faaliyetleri depremden en fazla etkilenen ve yaklaşık 14 milyon insanın yaşadığı 11 ili kapsayacaktır.
Şubat 2023’te meydana gelen depremler 50.000’den fazla insanın hayatını kaybetmesine, 3,3 milyondan fazla insanın yerinden edilmesine ve 800.000’den fazla binanın hasar görmesine veya yıkılmasına yol açmıştır. Geçtiğimiz 80 yıldan uzun bir dönemde ülkenin yaşadığı en büyük afet olmuştur.
Dünya Bankası Türkiye Ülke Direktörü Humberto Lopez projenin onaylanması vesilesiyle yaptığı açıklamada şunları belirtti: “Dünya Bankası, depremlerin gerçekleştiği günden bu yana Türkiye’nin yanındadır ve afet riski yönetimi ve doğal afet sonrası yeniden inşa alanlarındaki deneyimlerini ve uzmanlık birikimini paylaşmaktadır. Bu devasa yıkım sonrasında devam eden çabaların birkaç yıl süreceğini ve önemli miktarlarda kaynak gerektireceğini iyi biliyoruz. Bu yolculukta, Türkiye'nin yanında olacağız ve etkilenen toplulukların yeniden inşasına yardım edeceğiz.”
Depremlerin gerçekleşmesinden hemen sonra Dünya Bankası tarafından gerçekleştirilen bir Küresel Hızlı Afet Sonrası Hasar Tahmin (GRADE) çalışmasında, doğrudan hasar maliyeti 34 milyar ABD$ olarak tahmin edilmişti. Bu tutar içerisinde, konut binaları toplam fiziksel hasarın yarısından fazlasını oluştururken, konut dışı binaların (sağlık tesisleri, okullar, kamu binaları ve özel sektör binaları gibi) payı yaklaşık yüzde 30, altyapı tesislerinin (yollar, elektrik, su temini) payı ise yaklaşık yüzde 20 olmuştur.
Türkiye Deprem İyileştirme ve Yeniden İnşa Projesi, Dünya Bankası'nın Türkiye'ye tek seferde sağladığı en büyük finansman paketidir. Altyapının ve kırsal konutların yeniden inşasını, kamu hizmetlerinin yeniden tesisini ve ekonomik iyileştirmeyi ve geçim kaynaklarının yeniden tesisini hedefleyen genel bir Dünya Bankası destek paketinin bir parçasını oluşturmaktadır. Proje faaliyetleri ayrıca gelecekteki deprem ve iklim tehlikelerine karşı direnci, sürdürülebilirliği, kapsayıcılığı ve enerji verimliliğini destekleyecektir.
Projenin ana bileşenleri şunlardır:
- Belediye Altyapısının ve Hizmetlerinin Yeniden Tesisi: Bu bileşen su, yağmur suyu şebekesi, katı atık yönetim tesisleri ve belediye itfaiye istasyonları gibi kritik belediye altyapısının ve tesislerinin rehabilitasyonunu ve yeniden inşasını, ayrıca hasar görmüş olan acil durum müdahale ve belediye ekipman ve araçlarının (itfaiye ve kurtarma araçları, katı atık toplama araçları) yenilenmesini içerecektir. Bu hizmetlerin yeniden tesisinden 3,1 milyon kişinin faydalanması beklenmektedir.
- Sağlık Hizmetlerinin Yeniden Tesisi: Bu bileşen depremden etkilenen insanlar için sağlık hizmetlerinin yeniden tesis edilmesi üzerinde odaklanacaktır. Bu kapsamda, yıkılan veya hasar gören birinci basamak sağlık hizmeti binalarının yerine prefabrike birinci basamak sağlık tesislerinin kurulması ve dağınık kırsal yerleşim yerlerine ve çadır kentlerde veya prefabrike konteynır evlerde yaşayan insanlara ulaşmak için mobil kliniklerin konuşlandırılması da yer alacaktır. Sadece depremden etkilenen bölgelerde değil, aynı zamanda yerinden edilen insanların ve nakil edilmiş hastaların yoğun bir şekilde bulunduğu illerde olmak üzere, yeni prefabrike acil durum hastanelerinin ve mevcut hastanelerin faaliyetlerini desteklemek için tıbbi ekipman da sağlanacaktır. Bu faaliyetler sayesinde, yaklaşık 3 milyon kişinin sağlık hizmetlerine erişimini yeniden sağlaması beklenmektedir.
- Kırsal Konutların Yeniden İnşa ve İyileştirme: Bu bileşen yıkılmış veya hasar görmüş olan, yaklaşık 7.000 kişinin yaşadığı 2.000 kırsal konut ile birlikte ahırlar gibi kırsal geçim kaynakları bakımından hayati önem taşıyan binaların iklime ve afete dirençli bir şekilde yeniden inşasını ve etkilenen köylerdeki temel altyapının ve sosyal tesislerin onarımını veya yeniden inşasını finanse edecektir.
Dünya Bankası Proje Ekibi Liderlerinden birisi olan Bontje Marie Zaengerling proje ile ilgili olarak şunları söyledi: “Milyonlarca depremzedenin geçici barınma tesislerinde ve konutlarda yaşadığını düşündüğümüzde, bu proje depremden etkilenen insanlar üzerinde en olumlu etkiyi yaratacak en acil ihtiyaçlar üzerinde odaklanmaktadır. Ayrıca, tüm bu yeniden inşa ve onarım çalışmaları, gelecekteki doğal ve iklimle ilgili afetlere karşı direnci sağlayacaktır.”
Dünya Bankası, afet riski yönetimi, belediye altyapısı, konut ve sağlık alanlarında Türkiye için önemli ve güvenilir bir ortaktır. Şu anda uygulanmakta olan diğer Dünya Bankası finansmanlı projeler arasında, 2020 ve 2021 yıllarındaki afetlerden etkilenen belediyelerde yeşil ve dirençli yeniden inşa çalışmalarını destekleyen Türkiye Deprem, Taşkın ve Orman Yangınları Acil Durum Yeniden İnşa Projesi; tehlikelere karşı kırılgan durumdaki şehirlerde dirençli konutları ve belediye altyapısını destekleyen İklim ve Afetlere Dirençli Şehirler Projesi; okulların ve kamu binalarının dayanıklılığını güçlendiren Okullarda Afet Riski Yönetimi Projesi ve Deprem Dayanımı ve Enerji Verimliliği Projesi ile bazı bulaşıcı olmayan hastalıklara karşı birincil ve ikincil korunmayı iyileştirmeye yönelik Sağlık Sisteminin Güçlendirilmesi ve Desteklenmesi Projesi yer almaktadır.
Dünya Bankası, Türkiye’nin deprem sonrası yeniden inşa ve iyileştirme çabalarına yönelik destekleri koordine etmek için diğer kalkınma ortakları ile birlikte çalışmaktadır.
