İş Yapma Kolaylığı 2020: En fazla iyileşme kaydeden on ülkeden dördü Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgesinden
WASHINGTON, 24 Ekim 2019 — Dünya Bankası’nı İş Yapma Kolaylığı 2020 çalışmasına göre, dünya genelinde 115 ekonomide hükümetler geçtiğimiz yıl 294 reform uygulayarak ülkelerindeki özel sektörün iş yapmasını kolaylaştırırken, daha fazla istihdamın yolunu açtılar, ticaret faaliyetlerini arttırdılar ve birçok insan için gelir artışı sağladılar.
Çalışmanın son yayınlanan raporu, 1 Mayıs 2019 itibariyle son bir yıllık dönemde 190 ekonomide 10 iş faaliyeti alanında uygulanan reformları belgelemektedir. İşletme dostu iş ortamları daha düşük yoksulluk seviyeleri ile ilişkilidir ve düzenleyici ortamdaki verimlilik artışı girişimciliği, şirket kuruluşlarını, yenilikçiliği, krediye erişimi ver yatırımları destekleyebilir. Bu yıl 17’ncisi hazırlanan yıllık rapor, küçük ve orta büyüklükteki işletmeler için iş faaliyetlerini geliştiren veya kısıtlayan düzenlemeleri değerlendirmektedir.
Dünya Bankası Grubu Başkanı David Malpass konu ile ilgili olarak yaptığı açıklamada şunları belirtti: “Hükümetler işletmelerin işe başlamalarına, işçi çalıştırmalarına ve büyümelerine yardımcı olacak kurallar oluşturarak piyasa odaklı kalkınmayı destekleyebilirler. Girişimcilerin önündeki engellerin ortadan kaldırılması daha iyi işler yaratarak, daha fazla vergi geliri ve gelir artışı sağlayabilir. Tüm bunlar yoksullukla mücadele ve yaşam standartlarının yükseltilmesi için gerekli eylemlerdir.”
Önemle belirtilmesi gereken bir husus olarak, İş Yapma Kolaylığı raporu bir yatırım rehberi değil daha ziyade iş yapma kolaylığı göstergelerinin bir ölçümüdür.
Çalışmaya göre, İş ortamının en fazla iyileşme kaydettiği on ekonomi Suudi Arabistan, Ürdün, Togo, Bahreyn, Tacikistan, Pakistan, Kuveyt, Çin, Hindistan ve Nijerya olmuştur. Çin ve Togo üst üste ikinci yılda da ilk on ülke arasında yerini alırken, Hindistan üst üste üçüncü yıl listeye girmiş ve işletmeler için düzenleyici reformların çok yıllı bir süreç olduğunu göstermiştir. Bahreyn en fazla sayıda reformu uygulayarak raporun ölçtüğü on alandan dokuzunda iyileşme kaydetmiştir. Bahreyn’i sekizer reform ile Çin ve Suudi Arabistan takip etmiştir.
İş Yapma Kolaylığı sıralamalarında en fazla puana sahip on ekonomi Yeni Zelanda, Singapur, Hong Kong ÖİB Çin, Danimarka, Kore Cumhuriyeti, Amerika Birleşik Devletleri, Gürcistan, Birleşik Krallık, Norveç ve İsveç olmuştur. En iyi performans sergileyen ülkeler tipik olarak online şirket kuruluşu süreçlerine, elektronik vergi beyannamesi platformlarına ve online tapu devir süreçlerine sahip ülkelerdir.
Aynı zamanda, 26 ekonomi iş faaliyetlerinin önünde engel teşkil eden ve iş yapma maliyetlerini yükselten yeni adımlar attı.
Bir girişimcinin deneyimi yüksek ve düşük performans sergileyen ekonomilerde keskin bir şekilde farklılık gösterir. Örneğin, it en alt 50 sırada yer alan ekonomilerde iş kurmak ilk 20 sırada yer alan ekonomilere göre ortalama olarak yaklaşık altı kat daha fazla zaman almaktadır. İlk 20 sırada yer alan ülkelerde tapu devri iki haftadan kısa bir zaman alırken, en alt 50 sırada yer alan ekonomilerde bu süre üç aydır. En alt 50 sırada yer alana ortalama bir ekonomide elektrik bağlantısı sağlamak ilk 20 sırada yer alan ekonomilere göre iki kat daha fazla zaman almaktadır ve bu elektrik bağlantısının maliyeti kişi başına gelirin yüzdesi olarak ifade edildiğinde 44 kat daha yüksektir.
Raporda ölçülen on alan şunlardır: işe başlama, inşaat izinlerinin alınması, elektrik temini, tapu siciline kayıt, kredi temini, azınlık yatırımcıların korunması, veri ödeme, dış ticaret, sözleşme icrası, şirket tasfiyesi. İlave bir alan olarak İşçi Çalıştırma da ölçülmüştür ancak sıralamalara dahil edilmemiştir.
Geçtiğimiz dönem de en aktif olarak reformların yapıldığı alanlar işe başlama, inşaat izinlerinin alınması, elektrik temini ve vergi ödeme olmuştur. İnşaat izinlerinin alınması ve elektrik temini aslanlarındaki reformlar son yıllarda büyük artış kaydetmiştir. İnşaat izinlerinin alınmasını kolaylaştıran 37 ekonominin çoğu ön onay ve teftiş işlemleri içim kurular ile etkileşimlerini daha etkin hale getirmiştir. İşletmelerin elektrik şebekleri ile bağlantılarını daha etkin hale getirmek için, 16 ekonomi elektrik altyapısının modernizasyonuna önemli yatırımlar yapmıştır. Elde edilen sonuçlardan birisi olarak, küresel ölçekte elektrik kesintilerinin süresi 2007 ile 2018 yılları arasında yüzde 8’den fazla kısalmıştır.
Türkiye geçtiğimiz yıl içerisinde tapu kaydı ve verdi ödeme alanlarında olmak üzere iki reformu hayata geçirmiştir. Tapu kaydı alanında, taşınmazların satışında alınan tapu harcını düşürmüş ve vergi beyanı prosedürünün süresini kısaltmıştır. Vergi alanında ise bazı yatırım mallarında KDV muafiyeti uygulamasını hayata geçirmiştir.
2003 yılında başlatıldığından bu yana, İş Yapma Kolaylığı raporunda izlenen 190 ekonomiden 186’sında 3.500’den fazla iş ortamı reformu gerçekleştirilmiştir.
Bölgelere Genel Bakış:
Doğu Asya ve Pasifik: Bu bölgedeki ekonomiler, geçtiğimiz yıl iş ortamını iyileştirici nitelikte 33 reform gerçekleştirmiştir. Bu ülkelerden çoğu küçük ve orta büyüklükteki işletmeler küresel standartlara göre iş yapmayı kolaylaştırırken, reformların genel hızı yavaşlamıştır. Son 12 aylık dönemde bölgedeki reform sayısı 10 adet azalmıştır ve reformlar bölge ülkelerinin yarısından azında gerçekleştirilmiştir (25 ekonomiden 12’sinde). Bu durumda bile, bu ülkelerden beşi [Singapur (2), Hong Kong ÖİB, Çin (3); Malezya (12); Tayvan, Ç,n (15) ve Tayland (21)] küresel olarak en iyi performans gösteren ilk 25 ülke arasındadır. Bunlar arasından Çin üst üste ikinci yıldır en iyi performans gösteren 2 ülke arasında yer almaktadır.
Latin Amerika ve Karayipler: bölgesindeki ekonomiler işletmelerin iş yapmalarını kolaylaştırmak için geçtiğimiz 19 reform gerçekleştirdiler, ancak bölgenin küresel standartlara ulaşabilmek için yapması gereken daha çok şey bulunmakta. Porta Riko ve Jamaika bölgede en iyi performansa sahip ülkeler olmuştur (65’inci ve 71’inci) Latin Amerika halen dünyanın diğer bölgelerinin gerisindedir, ancak bazı parlak noktalar da mevcuttur. Kolombiya 2005 yılından bu yana toplam 37 reform uygulamıştır ve bölgede reform çabalarının başını çekmeye devam etmektedir. 60’ıncı sırada bulunan Meksika bölgede en iyi performansa sahip ülkedir. Ancak Meksika üst üste iki yıldır işi ortamında herhangi önemli bir iyileştirme gerçekleştirmemiştir.
Orta Doğu ve Kuzey Afrika: Körfez ülkeleri genelinde, Ekonomik çeşitlendirmeye duyulan acil ihtiyacın da etkisiyle reformlar istikrarlı bir şekilde artış kaydetmiştir. Bölge ekonomileri işletmeler için iş yapmayı kolaylaştırmak amacıyla en fazla reform uygulamıştır – bir önceki dönemde 43 reform uygulanırken, çalışmanın kapsadığı 12 aylık dönemde 57 iş ortamını düzenleyici reform uygulanmıştır. Dünya genelinde en fazla iyileşme kaydeden ülkelerden dördü bölge yer almaktadır: Suudi Arabistan, Ürdün, Bahreyn ve Kuveyt. Bölgede yapılan reformların neredeyse yarısı bu ülkelerde gerçekleşmiştir. Suudi Arabistan işletme tescil işlemleri için tek durak ofis tek durak ofislerin açılmasını içeren reformlar uygulamıştır, teminatlı işlemler kanununu ve iflas kanununu çıkarmıştır, azınlık yatırımcılar için koruma önlemlerini iyileştirmiştir ve kadınları ekonomik açıdan güçlendirmeye yönelik önlemler uygulamaya koymuştur. İş yapma kolaylığı sıralamasında 16’ncı sırada yer alan Birleşik Arap Emirlikleri bölgede en güçlü performansa sahip ülke konumunu korumuştur.
Güney Asya: Birçok Güney Asya ekonomisi işletmelere yönelik düzenleyici reformlar bakımından sağlam bir performans sergilerken, Hindistan ve Pakistan dünya genelinde en fazla iyileşme kaydeden ilk 10 ekonomi arasında kendilerine yer bulmuş ve küresel iş yapma kolaylığı puanlarını yükseltmiştir. Bölge ekonomileri işletmeler için iş ortamını iyileştirmeye yönelik 17 reform gerçekleştirmiştir. Küresel iş yapma kolaylığı sıralamasında 63’üncü sırada bulunan Hindistan yaptığı reformlar sayesinde bölgede en yüksek sıradaki ülke konumunu korumaktadır. Pakistan’da elektrik bağlantısı süreci 49 gün kısaltılmıştır.
Sahra Altı Afrika: Bölge ekonomileri iş ortamlarını iyileştirmeye devam ederken, reform hızı yavaşlamıştır ve bölge reform etkisi ve uygulaması bakımından dünyanın diğer bölgelerinin gerisinde kalmıştır. Geçtiğimiz yıl rekor seviyesinde 108 reform uygulayan bölge ekonomileri bu yıl 73 reform uygulamıştır ve en az bir reform uygulayan ülke sayısı 40’tan 31’e düşmüştür. Birçok ülkede reform çabaları devam ederken, performans ve reformlarının etkisinin sağlanması bakımından yapılması gereken çok şey mevcuttur. İş yapma kolaylığı sıralamalarında ilk 50 ekonomi arasında Sahra Altı Afrika bölgesinden sadece iki ülke bulunmaktadır; öte yandan en alt 20 sıradaki ülkelerin çoğu bu bölgedendir.
Raporu indirmek için tıklayınız: https://www.doingbusiness.org/
Facebook: https://www.facebook.com/DoingBusiness.org/
Twitter: @wb_research
