Dünya Bankası Programı 2020 Yılını Covid-19 ve Diğer Gelişmeler Karşısında Sağlam Bir Yatırım Performansı ile Kapattı

2020 yılında Dünya Bankası Türkiye’ye rekor düzeylerde destek sağlayarak toplam tutarı 2,5 milyar ABD$’nı bulan dokuz kritik kalkınma projesi için finansman kullandırdı. Bu finansal destek, bir dizi Bilgi Ürünü ile birlikte, Dünya Bankası Grubu’nun 2017-2023 MY dönemini kapsayan Ülke Ortaklık Çerçevesine de yansıtılan Türkiye’nin 11’inci Kalkınma Planının uygulanmasına katkıda bulunmuştur. 2020 yılında onaylanan yeni krediler ile birlikte, Türkiye’deki aktif kredi portföyü, 21 projeyi desteklemek için kullanılan 6,7 milyar ABD$ seviyesine ulaştı.

Türkiye’nin COVID-19 Krizi Karşısında Uyguladığı Müdahalelere Destek

2020 yılında beklenmeyen bir şekilde patlak veren COVID-19 pandemisi ve krizin çok büyük boyutlara ulaşan etkilerini ortadan kaldırma ihtiyacının aciliyeti sebebiyle, Dünya Bankası Grubu, gelişmekte olan ülkelerin pandemiye geniş kapsamlı ve hızlı bir şekilde müdahale etme kapasitelerini desteklemek amacıyla şimdiye kadarki en büyük finansman ve bilgi kaynaklarını bir araya getirerek küresel düzeyde krize müdahale etmiştir. 

Dünya Bankası Grubu, ülkelerin halk sağlığı müdahalelerini güçlendirmek, yoksul ve kırılgan durumdaki insanları korumak, işletmeleri desteklemek ve ekonomik toparlanmayı hızlandırmak için 160 milyar ABD$ düzeyinde bir kaynağı harekete geçirmiştir.

Banka Türkiye’de krize karşı acil durum müdahalelerini desteklemek için hızlı, esnek ve stratejik bir yaklaşım uygulamıştır. 2020 yılında krizin farklı yönlerine cevap verebilmek amacıyla hızlı bir şekilde beş kalkınma projesi hazırlanmıştır:

24 Nisan 2020 tarihinde, Banka, Türkiye’nin COVID-19 krizinin sağlık etkilerine karşı uyguladığı önlemleri desteklemek amacıyla Sağlık Bakanlığı tarafından uygulanacak olan COVID-19 Acil Sağlık Operasyonu için 100 milyon ABD$ tutarında bir projeyi onayladı. Proje, Dünya Bankası’nın 2 Nisan 2020 tarihinde açıkladığı 14 milyar dolar tutarındaki küresel Hızlandırılmış Fonunun bir parçasını oluşturmaktadır. Bu finansman Türkiye’nin etki azaltma ve hastalık yönetimi olanaklarını güçlendirerek COVID-19 pandemisinin potansiyel olarak yüksek sağlık ve insan maliyetlerinden kaçınma kapasitesini güçlendirecektir. Banka, bu proje ile desteklenen önlemlerle insanların hayatlarını kurtarılmasına katkıda bulunmayı umut etmektedir.

12 Haziran 2020 tarihinde, Banka, krizden ciddi bir şekilde etkilenen şirketlerin ihracat kapasitesini korumak için Türk Eximbank tarafından uygulanacak olan ve İhracat Odaklı Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin ve İhracat Odaklı Orta-Büyük Ölçekli İşletmelerin uzun vadeli finansmana erişimini arttırmayı amaçlayan 273 milyon ABD$ tutarındaki Türkiye Uzun Vadeli İhracat Finansmanı Garantisi Projesini onayladı.  Projenin yenilikçi tasarımı IBRD’nin Türkiye’de ilk kez sağladığı garanti sayesinde özel sektör finansmanını harekete geçirme ve geleneksel kredi hatlarından finansal aracılığı desteklemek için daha piyasaya dayalı kaldıraçlı enstrümanlara geçme stratejisi ile de uyumludur.   

25 Haziran 2020 tarihinde, Banka, COVID-19 pandemisi sırasında ve sonrasında ve gelecekteki şoklar karşısında eğitim sisteminin okul çağındaki çocuklara e-öğrenme olanaklarını eşit bir şekilde sunma kapasitesini arttırmak amacıyla Milli Eğitim Bakanlığı tarafından uygulanacak olan 160 milyon ABD$ tutarındaki Güvenli Okul ve Uzaktan Eğitim Projesini onayladı.

28 Ağustos 2020 tarihinde, Banka, Proje COVID-19 pandemisinden ekonomik olarak etkilenen -veya pandemi koşullarına uyum sağlamaya çalışan- küçük ve orta büyüklükteki özel sektör işletmeleri (KOBİ) için finansmana erişim imkanı sağlamayı amaçlayan 500 milyon ABD$ tutarındaki Türkiye Acil Durum Şirket Desteği Projesini onayladı. Proje Vakıfbank ve TKYB’ye sağlanan finansal destek yoluyla uygulanacaktır.

18 Aralık 2020 tarihinde, Banka COVID-19 krizinden etkilenen mikro ve küçük işletmelerin kapanmalarının önlenmesine ve kriz sırasında bu işletmelerin istihdamlarını korumalarına yardımcı olmak amacıyla KOSGEB tarafından uygulanacak olan 300 milyon ABD$ tutarındaki Türkiye’deki Mikro ve Küçük İşletmeler için Hızlı Destek Projesini onayladı. Proje, imalat şirketleri ile üretim, bilimsel araştırma ve geliştirme ve bilgisayar programlama üzerinde odaklanan diğer yenilikçi genç şirketler için geri ödenebilir destek finansmanı sağlayarak Türk halkını ve işletmelerini desteklemektedir.

Türkiye’nin Daha Güçlü Toparlanma Çabalarına ve Uzun Vadeli Hedeflerine Katkı

Bu acil COVID-19 operasyonlarına ek olarak ve Ülke İşbirliği Çerçevesi (CPF) doğrultusunda, Dünya Bankası'nın düzenli destek programı, Türkiye'nin krizden daha güçlü bir şekilde toparlanarak çıkmasını sağlamak üzerinde odaklanarak daha adil ve sürdürülebilir büyüme doğrultusunda işlemeye devam etmiştir.

Program, artan mali hareket alanı, yetersiz hizmet alan kesimler için finansmana daha iyi erişim ve seçili sektörlerde rekabet gücünün ve istihdamın artırılması yoluyla mali yönetim, finansal sektör, rekabetçilik ve özel sektör yatırımı alanlarındaki zorlukları ele almak amacıyla hükümete ve Türkiye'deki paydaşlara yönelik birçok destek alanını kapsamaktadır. Türkiye'nin son birkaç yılda yaşadığı ekonomik volatilite göz önüne alındığında, daha güçlü makroekonomik ve mali yönetim üzerindeki vurgu daha da önemli hale gelmiştir.

Banka'nın geride kalmış vatandaşlara ulaşarak kapsayıcılığı güçlendirme ile ilgili programının odak alanı, sosyal yardımların etkinliğinin artırmayı, kadınların ve kırılgan durumdaki grupların işgücüne katılımını arttırmayı ve eğitim ve sağlık sektörlerinin performansını güçlendirmeyi hedeflemiştir. Bu kapsamda, Banka, Hükümetin, kapsayıcılık ve entegrasyon gibi zorluklar doğuran, COVID-19 pandemisi ile daha da ağırlaşan ve kadınlar dahil olmak üzere en fazla risk altında olan grupları korumak için daha güçlü çabalar gerektiren mülteci krizini yönetme çabalarına da yardımcı olmuştur.

Mültecilere ev sahipliği yapan bölgelere yönelik destek program kapsamında, Banka, AB FRIT finansmanından faydalanan projeleri uygulamaya yeni projeler hazırlamaya devam etmiştir. Banka, aşağıdaki projeleri desteklemek amacıyla FRIT fonlarına paralel finansman da sağlamıştır:

31 Mart 2020 tarihinde, Banka, mültecilerin ve ev sahibi topluluk üyelerinin yararlanacağı şekilde, mülteci nüfus oranının yüksek olduğu illerde faaliyet gösteren firmaların kayıtlı istihdam yaratma koşullarını iyileştirmeyi amaçlayan, TKYB tarafından uygulanacak olan 345 milyon ABD$ tutarındaki Mülteciler ve Türk Vatandaşları için   Kayıtlı İstihdam Yaratma Projesini onayladı.  

31 Mart 2020 tarihinde, Banka, mülteci akınından etkilenen seçili belediyelerdeki ev sahibi ve mülteci toplulukların güvenli bir şekilde yönetilen su temini, kanalizasyon ve katı atık hizmetlerine erişimini arttırmayı amaçlayan, İlbank tarafından uygulanacak olan 148,82 milyon ABD$ tutarındaki Belediye Hizmetlerini İyileştirme Projesini onayladı.

Banka ayrıca, enerji arz güvenilirliğinin ve yeşil enerji üretiminin arttırılması, şehirlerin sürdürülebilirliğinin ve afetlere karşı dayanıklılığının arttırılması ve altyapı varlıklarının ve doğal sermayenin sürdürülebilirliğinin artırılması yoluyla büyümeyi daha yeşil, daha dayanıklı ve sürdürülebilir bir yapıya doğru yeniden yönlendirme hedefinde Türkiye'ye destek sağlamıştır. Banka'nın sürdürülebilirlik programı kapsamında, aşağıdaki projeler Türkiye’nin iklim değişikliğinin olumsuz etkilerini ortadan kaldırma yönündeki eylemlerini arttırma taahhüdünü desteklemeyi amaçlamıştır:

28 Şubat 2020 tarihinde, Banka Türkiye’nin iletim sistemini güçlendirerek ve büyük ölçekli yenilenebilir enerji üretiminin entegrasyonunu kolaylaştırarak artan elektrik talebini karşılamasına yardımcı olmak amacıyla 325 milyon ABD$ tutarındaki Yenilenebilir Enerji Entegrasyon Projesini onayladı. Proje TEİAŞ tarafından uygulanmaktadır.

30 Haziran 2020 tarihinde, Ulaştırma Bakanlığı tarafından uygulanacak olan 350 milyon ABD$ tutarındaki Demiryolu Lojistiği İyileştirme Projesini onayladı. Proje Türkiye’nin ulusal demiryolu ağının iyi bir şekilde önceliklendirilmilş düğüm noktalarında son kilometre demiryolu bağlantılarının ve çok modlu bağlantı altyapısının sağlanmasını desteklemektedir ve ulaştırma ve lojistik sektörünün yeniden canlandırılmasına yardımcı olacaktır.

Politika ve Program Tasarımının Bilgi Temelini Oluşturmaya Yönelik Bilgi Paylaşımı ve Analitik Çalışmalar

Bilgi Ürünleri: Dünya Bankası Programı, yatırımlarını tamamlayıcı olarak, 2020 yılında politika çalışmalarını da yoğunlaştırmıştır. Banka bilgi çalışmalarını düzenli olarak yürütmüş ve bu çalışmalar sayesinde Hükümet politika ve programları için bilgi girdisi sağlamış, çok sayıda Dünya Bankası Grubu finansmanlı projenin hazırlanmasını sağlamış, diğer kalkınma ortaklarının yatırımları için zemin oluşturmuştur.   

Ekonomiye ilişkin değerlendirmeler ve politika önerileri yoluyla, Banka hem teknik hem de üst düzey diyalogu kapsamında yapıcı bir görüş alışverişi imkanı yaratmıştır. Banka’nın 2020 yılında gerçekleştirdiği analitik ve istişari çalışmalar aşağıdaki konuları kapsamıştır: Su Güvenliği Sorunları ve Görünümü; Çatı Üstü Güneş PV Sistemlerinin Yaygınlaştırılması; Eşitsizlik, Yoksulluk ve Politika; İstihdam Desteği Programlarının Değerlendirilmesi; Daha Dayanıklı, Kapsayıcı ve Çeşitlendirilmiş Bir Finansal Sektöre Doğru; İklim Eylemleri için Kalkınma Finansmanı; Türkiye’de Sayıştay’ın İyi Kamu Yönetişimi Üzerindeki Etkisinin Arttırılması; Ulusal Planlama, Politika Oluşturma ve Kamu Mali Yönetim Kurumlarının ve Performansının Gözden Geçirilmesi

Dünya Bankası’nın kapsayıcı programı Türkiye’deki çok sayıda paydaş (hükümet, kamu kurumları, kamu bankaları, kalkınma bankaları ve belediyeler) ile işbirliği içerisinde uygulanmaktadır.

Dünya Bankası Türkiye Ülke Direktörü Auguste Tano Kouame 2021 yılı için şunları söyledi: “Türkiye ile olan uzun sürekli ortaklığı üzerinden geleceğe baktığımızda, Dünya Bankası 2021 yılında da finansmanın harekete geçirilmesine, bilgi çalışmalarına ve küresel deneyim paylaşımına ve böylelikle Türkiye’nin sosyal ve ekonomik kalkınmanın sürdürülebilmesi için ihtiyaç duyulan kurumların güçlendirilmesine katkıda bulunmaya devam edecektir.”