BEČ, 11. april 2024. – Zapadni Balkan u 2024. očekuje povećanje ekonomskog rasta, a dodatno ubrzanje predviđa se i za 2025, tako da će ovaj region ponovo dostići prosečne pretpandemijske stope rasta. Kako bi se smanjile razvojne razlike u odnosu na Evropsku uniju i unapredio životni standard, u regiji treba nastaviti sprovoditi reforme. To podrazumeva povećanje ulaganja u zelenu ekonomiju u gradovima, čime će oni moći efikasnije doprinieti ukupnom ekonomskom razvoju, navodi se u novom, danas objavljenom izdanju Redovnog ekonomskog izveštaja za Zapadni Balkan.
Ove godine se očekuje povećanje ekonomske aktivnosti na Zapadnom Balkanu na 3,2 procenta, što predstavlja 0,2 procentna poena više nego što je Svetska banka predvidela u prethodnom izdanju izveštaja, dok se u 2025. očekuje dalje povećanje na 3,5 procenata. Pojedinačne prognoze za šest ekonomija Zapadnog Balkana: Albaniju, Bosnu i Hercegovinu, Crnu Goru, Kosovo, Severnu Makedoniju i Srbiju obuhvaćene su Ekonomskim izveštajem Svetske banke za Evropu i Centralnu Aziju koji je takođe objavljen danas.
Očekuje se da će se rast BDP-a na Kosovu ubrzati na 3,7 procenata u 2024. godini, podržan kontinuiranom stabilizacijom međunarodnih cena, a kasnije će se povećati ka potencijalu Kosova od oko 4 procenta, podstaknut otpornim prilivom dijaspore i postepenim povećanjem investicija.
„Izgledi su pozitivni, ali neizvesnosti povezane i sa geopolitičkim tenzijama i sa unutrašnjom politikom, i dalje ekonomsko usporavanje u EU nose značajne rizike“, rekao je Masimiliano Paolucci, menadžer Svetske banke za Kosovo i Severnu Makedoniju. „Da bi se ubrzala ekonomska konvergencija sa EU, reforme u fiskalnom, upravnom, obrazovnom i energetskom sektoru moraju biti prioritet“, dodao je on.
„Nakon godina turbulencije izazvane pandemijom COVID-19 i energetskom krizom, ohrabrujuće je svjedočiti povratku rasta Zapadnog Balkana na pretpandemijski nivo i daljem trendu smanjenja siromaštva”, rekla je Xiaoqing Yu, direktorica Svjetske banke za zemlje Zapadnog Balkana. “Međutim, sadašnji napredak još uvijek nije dovoljan da zadovolji težnje građana i podigne životni standard do nivoa Evropske unije. Novi Plan rasta EU za Zapadni Balkan pruža priliku za poticanje ekonomskog rasta putem reformi i investicija, naročito u zelenu ekonomiju”.
Plan rasta, vrijedan šest milijardi eura, će pomoći jačanju ekonomskih veza s Evropskom unijom, najvećim trgovinskim partnerom Zapadnog Balkana i implementaciji reformi u pravcu jačanja ekonomskih integracija unutar samog Zapadnog Balkana. Prema analizama Svjetske banke, unaprjeđenja poput skraćenja vremena potrebnog za obavljanje procedura na granici i modernizacije platnih sistema u regiji mogu zemljama regiona donijeti značajne ekonomske koristi.
Ulaganje u zelenu tranziciju i unaprjeđenje kvaliteta života u gradovima Zapadnog Balkana također bi mogli pomoći jačanju rasta u regiji, navodi se u izvještaju Svjetske banke.
“Ekonomski razvoj odvija se upravo u gradovima. Oni omogućavaju radnicima lakši pristup radnim mjestima, potiču produktivnost, pružaju više mogućnosti i olakšavaju razmjenu dobara i ideja”, rekla je Natasha Rovo, viša ekonomistica u Svjetskoj banci i jedan od koautora izvještaja. “Gradovi na Zapadnom Balkanu su prethodnih godina pokazali otpornost. Međutim, imaju poteškoće da postanu pokretači ekonomskog rasta, ne samo zbog strukturnih i demografskih izazova nego i zbog osjetljivosti na klimatske promjene. Ulaganje u zelenu ekonomiju bi moglo pružiti priliku za pokretanje rasta u budućnosti”.
Izvještaj daje preporuke za aktivnosti u tri glavne oblasti za zelenu ekonomiju i jačanje gradova Zapadnog Balkana.
Kao prvo, gradovi bi trebalo da postanu kompaktniji, što bi pogodovalo rastu, snizilo troškove pružanja javnih usluga i unaprijedilo ekološke ishode. Kao drugo, reforme i investicije za širenje sistema javnog prijevoza i prelazak na zelenije, energetski efikasnije građevine smanjile bi zagađenje zraka koje svake godine uzrokuje preuranjenu smrt hiljada ljudi u regiji. Kao treće, ekstremna vrućina u gradovima, gdje je ljeti temperatura za 4,5–7,5°C viša u odnosu na okolna ruralna područja, negativno će utjecati na produktivnost i ljudsko zdravlje. Gradske vlasti bi trebale donijeti mjere za rashlađivanje fizičkog prostora kroz bolja urbanistička rješenja i ciljane investicije.
Kontakti:
Beč: Filip Kochan, fkochan@worldbank.org
Beograd: Gordana Filipović, gfilipovic@worldbankgroup.org
Priština: Lundrim Aliu, laliu1@worldbank.org
Sarajevo: Jasmina Hadžić, jhadzic@worldbank.org
Skoplje: Anita Božinovska, abozinovska@worldbank.org
Tirana: Ana Gjokutaj, agjokutaj@worldbank.org
Više informacija i prethodna izdanja Redovnog ekonomskog izvještaja za Zapadni Balkan, možete preuzeti ovdje
