Banka Botërore në Shqipëri

Shqipëria po zbaton reforma të rëndësishme strukturore, të cilat do të mbështesin rritjen e barabartë ekonomike, rritjen e produktivitetit dhe konkurrueshmërisë, krijimin e më shumë vendeve të punës, përmirësimin e qeverisjes dhe ofrimit të shërbimeve publike. Ndërlidhja rajonale dhe qasja në tregjet rajonale dhe botërore, së bashku me eksportin dhe diversifikimin e tregut mund të ndihmojnë në nxitjen e rritjes më të shpejtë ekonomike.

Pasi u përball me pasojat e tërmetit të vitit 2019, pandeminë COVID-19 dhe krizën e çmimeve, tashmë qeveria është e përqendruar në arritjen e rimëkëmbjes së plotë, duke u kushtuar vëmendje të veçantë turizmit, bujqësisë dhe digjitalizimit. Vëmendje e shtuar i kushtohet ndryshimeve klimatike dhe ndërhyrjeve me qasje miqësore ndaj mjedisit në të gjithë sektorët ekonomikë, që është inkurajuese.

Në vitin 2022, rritja ekonomike arriti në 4.8% pasi konsumi privat, eksportet dhe investimet u shtuan, pavarësisht rritjes së çmimeve të energjisë dhe ushqimeve. Gjithashtu, pavarësisht një viti tjetër me rritje të jashtëzakonshme në turizëm, veprimtaria ekonomike ka gjasa të jetë më lineare në vitin 2023. Pritet që niveli i varfërisë të vazhdojë të ulet me rritjen e punësimit dhe të pagave. Perspektivat afatmesme lidhen me rimëkëmbjen botërore, reformat strukturore dhe konsolidimin fiskal.

Banka Botërore dhe partnerë të tjerë po bashkëpunojnë për të mbështetur qeverinë në kapërcimin e këtyre sfidave dhe zbatimin e objektivave afatgjata të zhvillimit të vendit.

Azhurnuar për herë të fundit: 11 dhjetor 2023

Programi i Grupit të Bankës Botërore në Shqipëri udhëhiqet nga Kuadri i Partneritetit të vendit (CPF), i cili u miratua më 16 mars 2023. Kjo strategji mbështet rritje ekonomike më të gjelbër, me aftësi më të mëdha ripërtëritëse dhe gjithëpërfshirëse për popullin shqiptar. Ajo mbështetet në një partneritet produktiv me Shqipërinë, përqendrohet në përparësitë e përcaktuara në Strategjinë Kombëtare për Zhvillim dhe Integrim Evropian dhe në gjetjet e punës analitike të Grupit të Bankës Botërore. Drejtimet kryesore të CPF-së janë vende pune gjithnjë e më të mira, kapital më i kualifikuar njerëzor dhe aftësi më të mëdha ripërtëritëse ndaj ngjarjeve të papritura. Këto drejtime do të kombinohen me nismat për të përdorur digjitalizimin dhe për të përmirësuar gjithëpërfshirjen, duke pasur si objektiv afatgjatë anëtarësimin në Bashkimin Evropian (BE).

Kuadri i Partneritetit për Shqipërinë parashikon një program me vlerë rreth 900 milionë dollarë, nga të cilët 365 milionë dollarë u miratuan për katër projekte të reja në të njëjtën ditë që u miratua edhe CPF-ja.

Këto katër projekte përfshijnë:

• Ndërtimi i Urave të Qendrueshme (100 milionë dollarë), i cili do të synojë të rrisë aftësitë ripërtëritëse ndaj ndryshimeve klimatike dhe rreziqeve natyrore të infrastrukturës kritike të urave të Shqipërisë, si dhe të përmirësojë menaxhimin e aseteve të rrugëve dhe urave.
• Qendrueshmëria ndaj Klimës dhe Zhvillimi i Bujqësisë (70 milionë dollarë), i cili synon të rrisë konkurrencën dhe aftësitë ripërtëritëse të zinxhirëve parësorë të vlerës agro-ushqimore.
• Përmirësimi i Qasjes së Barabartë në Shërbime Publike me Standard të Lartë (65 milionë dollarë), i cili synon të përmirësojë cilësinë e ofrimit të shërbimeve dhe të rrisë ndjeshëm përdorimin e teknologjive të reja në sektorin publik.
• Qendrueshmëria dhe Zhvillimi i Gjelbër (120 milionë dollarë).

Këto projekte e çojnë shumën totale të portofolit aktiv në vlerën 490 milionë dollarë. Ky portofol pritet të plotësohet me dy ose tre projekte shtesë në 12 muajt e ardhshëm. Në përgatitje e sipër është projekti që përqendrohet te mjedisi Kujdesi për Detin Blu, dhe operacioni Zhvillimi i Mundësive dhe Qendrueshmërisë që do të përqendrohet në zhvillimin e aftësive të individëve për të rihyrë në tregun e punës pasi të jenë regjistruar në programet e mbrojtjes sociale.

Azhurnuar për herë të fundit: 11 dhjetor 2023

ZHVILLIMET E FUNDIT EKONOMIKE

PBB-ja e Shqipërisë u rrit me 2.7% në tremujorin e parë të vitit 2023. Në krye të rritjes së ofertës ndodheshin shërbimet, të cilat ndiqeshin nga ndërtimi dhe prodhimi. Nga ana e kërkesës, nxitësit kryesorë të rritjes ishin konsumi dhe investimet. Së bashku, rritja e të ardhurave nga punësimi, rritja e dhënies së kredive dhe të ardhurat e larta tatimore tregojnë se ka pasur kontribut më të madh në PBB nga konsumi, investimet dhe eksportet neto në tremujorin e dytë dhe të tretë.

Punësimi u rrit me 4.4% nga viti në vit në tremujorin e parë të vitit 2023. Rritja e pagave dhe punësimi nxitën pjesëmarrjen në fuqinë punëtore (mosha 15+), e cila arriti në 64% në tremujorin e parë të vitit 2023, niveli më i lartë që prej vitit 2019. Papunësia ra në nivelin 10.9 % në tremujorin e parë të vitit 2023, nivel ky pak më i lartë se norma e fundvitit 2022. Varfëria pritet të ulet me 1.9 pikë përqindje, duke arritur në nivelin 22.2%.

Inflacioni vjetor ra në masën 4.2% në korrik të vitit 2023, nga niveli i lartë prej 8.3% në tetor të vitit 2022, për shkak të presioneve rënëse nga çmimet më të ulëta të importeve, rritja e vlerës së monedhës vendase dhe normalizimi i politikës monetare, ndërsa presionet rritëse mbi inflacionin përfshinin rritjen e pagave dhe shfrytëzimin me kapacitet të lartë.

PERSPEKTIVA EKONOMIKE

Në vitin 2023, rritja ekonomike pritet të zbutet në masën 3.6%, në kontekstin e kushteve financiare të vështira botërore, rritjes ekonomike të kufizuar në Evropë dhe përfundimit të programeve të rindërtimit pas tërmetit. Pritet që turizmi dhe ndërtimi të nxisin eksportet, konsumin dhe rritjen e investimeve me ritme të ngjashme me nivelet para pandemisë. Parashikohet që norma e inflacionit të fillojë të konvergojë drejt objektivit prej 3% deri në vitin 2024.

Parashikohet që bilanci parësor i Shqipërisë të arrijë në masën 0.1% të PBB-së në vitin 2023 dhe të mbetet pozitiv në respektimin e rregullave fiskale të vendit. Nga ana e shpenzimeve pritet të arrihet konsolidim fiskal. Për sa i përket të ardhurave, qeveria planifikon të paraqesë masa të tjera të politikave tatimore, siç parashikohet në Strategjinë Afatmesme të të Ardhurave. Borxhi publik pritet të bjerë lehtësisht në masën 63.5% të PBB-së në vitin 2023, dhe, në mënyrë akoma më të ndjeshme, në periudhën afatmesme si rezultat i rritjes më të lartë nominale dhe zvogëlimit gradual të deficitit fiskal.

Rritjet e mëtejshme të çmimeve të ushqimeve dhe energjisë përbëjnë rrezik kryesor për rritjen ekonomike, pasi ato mund të kenë ndikim në të ardhurat reale të disponueshme, në ngadalësimin e uljes së varfërisë dhe potencialisht në kufizimin e hapësirës fiskale. Duke pasur një ekonomi të vogël dhe të hapur, Shqipëria është shumë e ekspozuar ndaj goditjeve të jashtme, si recesioni në Evropë ose vështirësimi i mëtejshëm i kushteve të financimit në tregjet ndërkombëtare të kapitalit përtej vitit aktual.

Rreziqet e brendshme burojnë nga fatkeqësitë natyrore, partneritetet publike private dhe ndërmarrjet shtetërore, përveç rreziqeve fiskale që rrjedhin nga sektori energjetik i vendit me bazë hidroenergjetike, të cilat kryesisht ndodhin për shkak të ndryshimeve në hidrologji.

Azhurnuar për herë të fundit: 11 dhjetor 2023