واشنګټن، د ۱۳۹۹ کال د لیندۍ ۲۲مه– د نړیوال بانک مدیره پلاوي د نړیوالې پراختیا ادارې لپاره، چې د نړۍ له ترټولو بېوزله هیوادونو سره د نړیوال بانک د مرستو د چمتو کولو څانګه ده، نن له افغانستان سره د ۸۵ میلیونه ډالرو په ارزښت د بلاعوضه مالي مرستو دوې بستې تصویب کړې. دا مرسته د نړیوال بانک او د افغانستان د بیارغونې صندوق د ۳۹۳ میلیون ډالري بستې یوه برخه رانغاړي چې د کوویډ-۱۹ د منفي اغېزو د کموالي، او پاکو اوبوته د لاسرسي، حفظ الصحې او عامه خدمتونو د پیاوړتیا په موخه به مصرف شي.
د کوویډ-۱۹ ویروس خپرېدل په افغانستان کې د جدي اقتصادي او ټولنیزو ستونزو د رامنځته کېدو لامل شوې دي. په داسې حال کې چې د افغانستان خلک د دغه ویروس له خپرېدو او جګړې سره په دوامداره توګه مخ دي، ډېری کورنۍ چې پر ورځنۍ ګټه (ورځنيو کارونو) تکیه کوي د څښاک پاکو اوبو، حفظ الصحې او روغتیايي خدمتونو ته لږ یا هیڅ لاسرسی نه لري.
د نړیوال بانک دغه ۸۵ میلیونه ډالره مرسته د افغانستان د بیارغونې صندوق د تازه مرستو د بستو یوه برخه ده چې نړیوال بانک یې د ۳۴ هیوادونو او نړیوالو مرستندویه ادارو په استازیتوب مدیریت پر غاړه لري. د مالي مرستو ددغو بستو جزییات په لاندي توګه دي:
- ۵۰ میلیونه ډالره مرسته د نړیوالې پراختیا ادارې له خوا د څښاک پاکو اوبو، حفظ الصحې او په افغانستان کې د جوړښتي مرستو د چمتو کولو د پروژې لپاره. ددغې مالي مرستې ټولټال ارزښت، د افغانستان د بیارغونې د صندوق ۱۵۰ میلیونه ډالره مرستې په شمول، ۲۰۰ میلیونه ډالرو ته رسېږي. دغه پروژه به په کابل، کندهار او هرات ولایتونو کې له خلکو سره مرسته وکړي چې د څښاک اوبو ته لاسرسی ومومي، او د اوبورسونې کیفیت لوړ شي. پر دې سربېره به دغه پروژه د افغانستان د اوبو رسونې او ښاري کانالیزاسیون شرکت د ظرفیت د پیاوړتیا لامل شي، او په دې توګه به دا دولتي شرکت وکولای شي چې پایښت لرونکي خدمتونه وړاندي کړي او د کرونا د منفي اغېزو د مدیریت په ملي هلو- ځلو کې ونډه واخلي.
- ۳۵ میلیونه ډالره بلاعوضه مالي مرسته د نړیوالې پراختیا ادارې له خوا د افغانستان د ولسي تړون د ملي پروګرام لپاره. د دغې مالي مرستې ټولټال ارزښت ۱۹۳ میلیونه ډالرو ته رسېږي چې ۱۵۸ یې د افغانستان د بیارغونې د صندوق له خوا ورکول کېږي. د دغې پروژې موخه بنسټیزو جوړښتونو ته د خلکو لاسرسی، بېړنۍ مرستې، او د کلیو او ښارونو وګړو ته د سیمه یزو پراختیايي شوراګانو د پیاوړتیا له لارې د ټولنیزو خدمتونو وړاندي کول ده. د دې تازه مرستې په مټ به د افغانستان ولسي تړون پروژه د دغه هیواد ۱۰ نور ښارونه د خپلو خدمتونو تر پوښښ لاندي راولي. یاده پروژه به همداشان په زیانمنو شویو سیمو کې د کوويډ-۱۹ د کړکېچ پر وړاندي د مبارزې په برخه کې خپلو چارو ته دوام ورکړي او کوچیانو ته به اړینې مرستې چمتو کړي. د دې ترڅنګ به د ولسي تړون ملي پروګرام د خپلو سیمه یزو پروژو له لارې کاري فرصتونه رامنځته کړي، او د جنسیتي برابرۍ د ودې او پیاوړتیا فعالیت ته به دوام ورکوي.
په افغانستان کې د نړیوال بانک مشر هینري کرالي وايي: "پاکو اوبو، حفظ الصحې او بنسټیزو خدمتونو ته لاسرسی د کرونا پر وړاندي د مبارزې په برخه کې له بنسټیزو اړتیاوو څخه شمېرل کېږي. تمه کېږي چې په افغانستان کې د پاکو اوبو، حفظ الصحې او بنسټیز ملاتړ پروژې لخوا به دا نوې مالي مرسته افغانانو ته د بنسټیزو روغتیايي مرستو او، اوبو ته د لاسرسي په برخه کې آسانتیاوې رامنځته کړي. پر دې سربېره د افغانستان د ولسي تړون پروژې لپاره به دغه اضافي مالي مرسته بنسټیزو خدمتونو ته د افغانانو د لاسرسي په برخه کې د یاد پروګرام د وروستیو کلونو د پام وړ لاسته راوړنې ځواکمنې کړي".
د افغانستان د پاکو اوبو، حفظ الصحې او بنسټیز ملاتړ پروژه به په دې هېواد کې د اوبو رسونې او ښاري کانالیزاسیون د شرکت له خوا پلې شي. دغه پروژه به په کابل، کندهار، او هرات ولایتونو کې د کرونا ویروس د خپراوي په ترڅ کې د اوبو رسونې د پروژو په پیاوړتیا کې د افغانستان له دولت سره مرسته وکړي. همداشان دا پروژه د دې لامل کېږي چې د افغانستان د اوبو رسونې او ښاري کانالیزاسیون شرکت وکولای شي په اوږدمهال کې د اوبو رسونې د خدمتونو په برخه کې خپله وړتیا او کړنې غښتلي کړي. له بله پلوه دغه پروژه به د افغانستان په سترو ښارونو کې د اوبو رسونې د اوږدمهالو ننګونو د تشخیص او د هغوی ته د حل لارو چارو په برخه کې هم مرسته وکړي. د دغې پروژې یوه عمده برخه په کندهار کې د اوبو رسونې د بنسټ جوړونې په برخه کې له پانګه اچونې سره تړاو لري، تر څو وکولای شي چې هلته تر ځمکې لاندي اوبو د را ایستلو لړۍ بنده شي او د روغتیا له پلوه ډاډمنو او مناسبو اوبو ته د خلکو لاسرسی تضمین شي. د افغانستان د پاکو اوبو، حفظ الصحې او بنسټیز ملاتړ پروژه له هغو لومړنیو پروژو څخه یوه ده چې ټاکل شوې ده په راتلونکو ۱۲ کلونو کې د روغتیا له پلوه ډاډمنو اوبو ته د افغانانو د لاسرسي د ودې په موخه پلي شي.
د افغانستان د ولسي تړون ملي پروګرام د بېلابېلو وزارتونو ترمنځ یو له هغو پروګرامونو څخه دی چې د بنسټیزو خدمتونو د ملاتړ په موخه سیمه یزو پراختیايي شوراګانو ته مالي مرستې چمتو کوي. دغه مرستې د هغو حد اقل مرستو د بستو یوه برخه ده چې دولت ژمن دی څو د افغانستان خلکو ته یې وړاندي کړي. د ولسي تړون پروژه د ولسي تړون د ملي پروګرام د لومړي پړاو ملاتړ کوي چې ده چې د ۲۰۱۶ کال په وروستیو کې یې خپلې رسمي چارې او فعالیتونه په پراخه توګه پیل کړل. د کلیو بیارغونې او پراختیا وزارت په کلیوالو سیمو کې د ولسي تړون د پروګرام پلي کونکی دی، په داسي حال کې چې د سیمه یزو ارګانونو خپلواکه اداره په هرات، جلال آباد، کندهار او مزارشریف کې ددغه پروګرام د تطبیق مسوولیت پر غاړه لري.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
د کرونا پر وړاندي د نړیوال بانک ګروپ د غبرګون پروګرام: د نړیوال بانک ګروپ چې له مخ پر ودې هیوادونو سره د مرستې او خبراوي په برخه کې د نړیوالو مرستو د مالي منابعو یوه تر ټولو ستره سرچینه ده، له مخ پر ودې هیوادونو سره د کوويډ-۱۹ پر وړاندي د مبارزې په برخه کې د هغوی د پلانونو له پیاوړتیا سره د مرستې په موخه د پراخو او چټکو چارو د ترسره کېدو هوډ لري. نړیوال بانک د عامې روغتیا په برخه کې د هڅو او ابتکاراتو ننګه کوي، زیانمنېدونکو سیمو ته د روغتیايي تجهیزاتو او سرچینو د رسېدو په برخه کې ډاډ ترلاسه کوي، او د کرونا وبا په ترڅ کې له خصوصي سکټور سره د کسب و کارونو او دندو د دوام او خوندیتوب په برخه کې مرسته او کار کوي. نړیوال بانک به له ۱۰۰ څخه په ډېرو هیوادونو کې له بېوزلو او زیانمنېدونکو وګړو سره د مرستې، د کسب و کارونو د ملاتړ، او د اقتصادي ودې د بهیر د پیاوړتیا په موخه حداکثر ۱۶۰ میلیارډه ډالره مالي مرسته د ۱۵ میاشتو په ترڅ کې یادو هیوادونو ته واستوي. په دغو مرستو کې به ۵۰ میلیارډه ډالر د نړیوالې پراختیا ادارې له تازه سرچینو څخه وي چې د بلاعوضه مرستو او سترو پورونو له لارې به چمتو کړل شي.
