Długoterminowe perspektywy wzrostu są najsłabsze od początku wieku
WASZYNGTON, 16 stycznia 2025 r. – Gospodarki rozwijające się, które odpowiadają za 60 proc. globalnego wzrostu gospodarczego, według prognoz zakończą pierwsze ćwierćwiecze XXI wieku z najsłabszymi perspektywami wzrostu od roku 2000 – tak wynika z najnowszej edycji raportu Global Economic Prospects Banku Światowego. W globalnej gospodarce najbliższe dwa lata przyniosą stabilizację wzrostu, ale kraje rozwijające się będą wolniej nadrabiać dystans do poziomu dochodów gospodarek rozwiniętych.
Według prognoz Banku Światowego w latach 2025-2026 globalna gospodarka będzie rozwijała się w tempie 2,7 proc. rocznie, podobnie jak w roku 2024, natomiast inflacja i stopy procentowe będą stopniowo spadać. Wzrost w gospodarkach rozwijających się również pozostanie stabilny, na poziomie ok. 4 proc. w nadchodzących dwóch latach, ale oznacza to, że tempo wzrostu będzie słabsze niż przed pandemią i niewystarczające, by znacząco zmniejszać ubóstwo i osiągać szersze cele rozwojowe.
Oprócz prognoz analiza Banku Światowego zawiera także pierwszą systematyczną ocenę wyników gospodarek rozwijających się w pierwszym ćwierćwieczu XXI wieku. Wskazuje ona, że w pierwszej dekadzie obecnego stulecia kraje rozwijające się rosły najszybciej od lat 70. XX wieku, ale wzrost osłabł po globalnym kryzysie finansowym z lat 2008-2009. Osłabła także globalna integracja ekonomiczna: jako procent PKB, napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) do gospodarek rozwijających się jest obecnie o połowę niższy niż we wczesnych lat 2000. Liczba nowych ograniczeń w handlu była w 2024 r. pięciokrotnie wyższa niż średnia z lat 2010-2019. W rezultacie wzrost gospodarczy spadł – z 5,9 proc. w latach 2000 do 5,1 proc. w latach 2010 i do 3,5 proc. w latach dwudziestych. Od 2014 roku, z wyłączeniem Chin i Indii, średnie roczne tempo wzrostu dochodów na mieszkańca w gospodarkach rozwijających się było o pół punktu procentowego niższe niż w gospodarkach rozwiniętych, co zwiększa przepaść między bogatymi a biednymi.
„Nadchodzące ćwierćwiecze będzie dla krajów rozwijających się większym wyzwaniem niż ostatnie 25 lat” – mówi Indermit Gill, główny ekonomista Grupy Banku Światowego i wiceprezes Banku Światowego ds. ekonomii rozwoju. „Większość czynników, które kiedyś wspierały ich wzrost zanika. W ich miejsce pojawiły się istotne przeciwności: wysokie obciążenie długiem, słaby wzrost inwestycji i produktywności, a także rosnące koszty zmian klimatycznych. W nadchodzących latach gospodarki rozwijające się będą potrzebowały nowego planu działania, który będzie kładł nacisk na reformy wewnętrzne wspierające inwestycje prywatne, pogłębianie relacji handlowych oraz promowanie bardziej efektywnego wykorzystania kapitału, energii oraz ludzkich talentów.”
Gospodarki rozwijające mają obecnie większą wagę dla globalnej gospodarki niż na początku wieku. Stanowią one około 45 proc. światowego PKB, w porównaniu do 25 proc. w 2000 roku. Ich współzależność również wzrosła: ponad 40 proc. ich eksportu towarów trafia do innych gospodarek rozwijających się, dwukrotnie więcej niż w 2000 roku. Gospodarki rozwijające się stały się również ważnym źródłem globalnych przepływów kapitału, przekazów pieniężnych i pomocy rozwojowej dla innych gospodarek rozwijających się: między 2019 a 2023 rokiem odpowiadały one za 40 proc. transgranicznych przekazów pieniężnych – w porównaniu do 30 proc. w pierwszej dekadzie wieku.
W rezultacie te gospodarki mają obecnie większy wpływ na wzrost gospodarczy i rozwój innych gospodarek rozwijających się. Przykładowo, wzrost PKB o 1 punkt procentowy w trzech największych gospodarkach rozwijających się – Chinach, Indiach i Brazylii – zazwyczaj skutkuje łącznym wzrostem PKB po trzech latach o prawie 2 proc. w innych gospodarkach rozwijających się. Efekt ten jest jednak o połowę słabszy niż wpływ jaki na wzrost w krajach rozwijających się mają trzy największe gospodarkach świata: Stany Zjednoczone, strefa euro i Japonia. Innymi słowy, dobrobyt gospodarek rozwijających się jest nadal silnie związany ze wzrostem w trzech największych gospodarkach rozwiniętych.
„W świecie kształtowanym przez zmieniające się polityki i napięcia handlowe, gospodarki rozwijające się będą potrzebowały odważnych i dalekowzrocznych polityk, aby czerpać z niewykorzystanych możliwości, jakie daje współpraca transgraniczna” – mówi M. Ayhan Kose, zastępca głównego ekonomisty Banku Światowego. „Dobrym początkiem byłoby dążenie do strategicznych partnerstw handlowych i inwestycyjnych z szybko rozwijającymi się rynkami innych krajów rozwijających się. Kluczowe kroki na drodze do ograniczenia niepotrzebnych wydatków oraz zwiększenia efektywności handlu to modernizacja infrastruktury transportowej i standaryzacja procesów celnych. Z kolei rozsądne krajowe polityki makroekonomiczne umocnią zdolność państw do stawienia czoła niepewności związanej z globalnymi perspektywami gospodarczymi.”
W nadchodzących dwóch latach gospodarki rozwijające się mogą napotkać poważne wyzwania, zauważa raport Banku Światowego. Duża globalna niepewność dotycząca kierunku krajowych polityk może osłabić zaufanie inwestorów i ograniczyć przepływy finansowe. Rosnące napięcia handlowe mogą ograniczyć globalny wzrost. Utrzymująca się inflacja może opóźnić spodziewane obniżki stóp procentowych. Jednak gospodarka globalna ma też szansę przebić oczekiwania, zwłaszcza jeśli jej najważniejsze motory wzrostu, Stany Zjednoczone i Chiny, nabiorą rozpędu. W Chinach popyt mogą wzmóc dodatkowe środki stymulujące, natomiast w Stanach Zjednoczonych silne wydatki gospodarstw domowych mogą przełożyć się na wyższy od oczekiwań wzrost, z korzystnymi efektami dla gospodarek rozwijających się.
Autorzy raportu argumentują, że gospodarki rozwijające się mają wiele możliwości poprawy swoich perspektyw gospodarczych, pomimo występujących przeciwności. Przy zastosowaniu odpowiednich polityk, kraje te mogą nawet przekuć niektóre wyzwania w nowe możliwości rozwoju. Zaspokojenie potrzeb infrastrukturalnych, przyspieszenie transformacji klimatycznej i poprawa jakości kapitału ludzkiego mogą poprawić perspektywy wzrostu, jednocześnie pomagając w osiągnięciu celów klimatycznych i rozwojowych. Równolegle do tych działań, wszystkie kraje powinny współpracować, aby wzmacniać globalne systemy zarządzania handlem, przy wsparciu instytucji międzynarodowych.
Pełny raport do pobrania: https://www.worldbank.org/gep (dostępny od godz. 19:00 w czwartek 16 stycznia)
Dane dot. wzrostu PKB do pobrania
Regionalne perspektywy wzrostu:
Azja Wschodnia i Pacyfik: Wzrost spowolni do 4,6 proc. w 2025 r. i do 4,1 proc. w 2026. Więcej informacji w przeglądzie regionalnym.
Europa i Azja Środkowa: Spodziewane jest spowolnienie wzrostu do 2,5 proc. w 2025 r. i lekkie przyspieszenie do 2,7 proc. w 2026 r. Więcej informacji w przeglądzie regionalnym.
Ameryka Łacińska i Karaiby: Wzrost lekko wzrośnie do 2,5 proc. w 2025 r. i 2,6 proc. w 2026 r. Więcej informacji w przeglądzie regionalnym.
Bliski Wschód i Afryka Północna: Wzrost przyspieszy do 3,4 proc. w 2025 r. i 4,1 proc. w 2026 r. Więcej informacji w przeglądzie regionalnym.
Azja Poudniowa: Wzrost przyspieszy do 6,2 proc. w 2025 r. i utrzyma się na tym poziomie w 2026 r. Więcej informacji w przeglądzie regionalnym.
Afryka Subsaharyjska: Wzrost spodzieany jest na poziomie 4,1 proc. w 2025 r. i 4,3 proc. w 2026 r. Więcej informacji w przeglądzie regionalnym.
Website: www.worldbank.org/gep
Facebook: facebook.com/worldbank
X (Twitter): twitter.com/worldbank
YouTube: youtube.com/worldbank
