WARSZAWA, 5 października 2023 r. – Bank Światowy podniósł prognozę wzrostu gospodarczego krajów rozwijających się w regionie Europy i Azji Środkowej na 2023 r. do 2,4 procent – tak wynika z opublikowanego w czwartek raportu.
Wyższe tempo wzrostu będzie możliwe dzięki lepszym perspektywom gospodarczym Ukrainy oraz krajów Azji Środkowej i dzięki odporności sektora konsumenckiego w Turcji, ale także z powodu wyższego od oczekiwanego wzrostu w Rosji, napędzanego przez wydatki na zbrojenia oraz transfery socjalne. Bez uwzględnienia Ukrainy i Rosji tegoroczny wzrost w regionie Europy i Azji Środkowej spodziewany jest na poziomie 3,0 procent. Pomimo podwyższenia prognoz, tempo wzrostu w regionie pozostaje słabsze w porównaniu do długoterminowych średnich przed pandemią. W połowie krajów regionu tempo wzrostu w tym roku będzie niższe lub zbliżone do roku 2022.
Na lata 2024-25 spodziewany jest w regionie wzrost gospodarczy na poziomie ok. 2,6 procent rocznie. Wpływ na tempo rozwoju gospodarczego będą miały: słabe odbicie w Unii Europejskiej, największym partnerze handlowym regionu Europy i Azji Środkowej, wysoka inflacja, skutki rosyjskiej inwazji na Ukrainę oraz trudniejszy dostęp do finansowania.
„Nakładające się na siebie szoki spowodowane inwazją Rosji na Ukrainę, wzrost kosztów życia oraz ryzyka klimatyczne tworzą ogromne wyzwania dla Europy i Azji Środkowej,” mówi Antonella Bassani, wiceprezeska Banku Światowego na region Europy i Azji Środkowej. „Państwa regionu będą potrzebowały nowych sposobów na zwiększanie produktywności, osiąganie lepszych rezultatów gospodarczych i społecznych, zwiększanie odporności oraz przyspieszenie wysiłków na rzecz dekarbonizacji gospodarki.”
Nad perspektywami wzrostu rynków wschodzących w regionie ciąży szereg czynników ryzyka. Wysoka inflacja może się utrzymywać z uwagi na zwiększoną zmienność na globalnych rynkach surowcowych oraz wzrost kosztów energii. Globalne rynki finansowe mogą stać się bardziej zmienne i selektywne z uwagi na trudniejszy dostęp do finansowania. Globalny wzrost w okresie 2020-2024 jest najsłabszy ze wszystkich pięcioletnich okresów od 1990 r., a jego poziom może się jeszcze osłabić.
„Deficyty fiskalne w zasadzie nie zmieniły się w tym roku pomimo planowanej wcześniej przez rządy konsolidacji fiskalnej, mającej nastąpić po okresie wyraźnie zwiększonych wydatków pandemicznych oraz wzrostu kosztów życia” – mówi Ivailo Izvorski, główny ekonomista Banku Światowego na region Europy i Azji Środkowej. „Presję na budżety krajowe wywierać będą rosnące koszty starzenia się społeczeństw, wyższe płatności odsetkowe, potrzeby inwestycyjne związane z dostosowywaniem się do zmian klimatu oraz zarządzanie innymi nakładającymi się na siebie kryzysami.”
Gospodarka Ukrainy urośnie w 2023 r. wg prognoz Banku o 3,5 procent po spadku o 29,1 procent w 2022 r., roku wznowienia inwazji przez Rosję. Do wzrostu przyczynią się bardziej stabilna podaż energii elektrycznej, wyższe wydatki rządowe, utrzymujące się wsparcie ze strony darczyńców, lepsze zbiory w sektorze rolnym oraz przekierowanie niektórych wyrobów eksportowych na kierunek zachodni.
Gospodarka Turcji urośnie o 4,2 procent w 2023 roku. Silny popyt konsumencki oraz zmniejszona niepewność regulacyjna są czynnikami wspierającymi wzrost gospodarczy. Dynamika wzrostu PKB najprawdopodobniej spadnie jednak do ok. 3.5% średniorocznie w latach 2024-25, gdy popyt wewnętrzny wyhamuje w obliczu rosnących stóp procentowych i stopniowej konsolidacji fiskalnej. W Federacji Rosyjskiej wzrost wydatków rządowych i konsumpcja wesprą wzrost PKB do poziomu 1,6 procent w 2023 roku. Następnie wzrost osłabnie do 1,3 procent w 2024 i 0,9 procent w 2025 z uwagi na ograniczenia mocy wytwórczych i słabnący popyt konsumpcyjny.
W regionie Azji Środkowej oczekuje się przyspieszenia wzrostu do 4,8 procent w 2023 roku oraz średniorocznego wzrostu na poziomie 4,7 procent w latach 2024-25, przy założeniu, że inflacja utrzyma się na umiarkowanym poziomie.
Natomiast w regionie Bałkanów Zachodnich wzrost spowolni do 2,5 procent w 2023 roku, ale przyspieszy do 3,3 procent w kolejnych dwóch latach z uwagi na osłabienie presji inflacyjnej, stopniowe odbudowanie eksportu oraz wzrost wydatków publicznych związany z projektami infrastrukturalnymi wspieranym przez darczyńców zewnętrznych. W 2023 roku konsumpcja pozostała mocna w Albanii, Kosowie i Czarnogórze, wspierana odbiciem w sektorze turystycznym, ale osłabła w Bośni i Hercegowinie, Macedonii Północnej i Serbii z uwagi na niższy popyt ze strony krajów Unii Europejskiej.
Wyższy wolumen handlu oraz napływ środków finansowych i ludzi wciąż wspierają aktywność gospodarczą w niektórych państwach regionu, w szczególności w Azji Środkowej i w regionie Kaukazu Południowego. Armenia, Gruzja i Tadżykistan pozostają krajami o najwyższym tempie wzrostu gospodarczego w regionie drugi rok z rzędu.
