Bank Światowy w Polsce

Polska gospodarka przetrwała globalne i regionalne szoki zewnętrzne dzięki zróżnicowanej strukturze gospodarczej, integracji z regionalnymi łańcuchami wartości, dbałości o stabilność makroekonomiczną, zdrowemu sektorowi finansowemu, oraz krajowemu rynkowi pracy, który wspierał wyraźny wzrost płac i konsumpcję prywatną. Przyczyniało się to do redukcji ubóstwa długoterminowego i wzrostu mediany dochodów. Kryzysy osłabiły jednak pozycję fiskalną kraju, a kryzys energetyczny spowodowany przez rosyjską inwazję na Ukrainę doprowadził do znaczącego wzrostu inflacji, obniżając siłę nabywczą gospodarstw domowych i ciążąc na tempie wzrostu gospodarczego.

Nowy rząd, który przejął władzę w grudniu 2023 r. ma przed sobą duże wyzwania, w tym poprawę jakości instytucji, zwłaszcza w obszarze rządów prawa. Także polski model gospodarczy jest na rozdrożu: wymaga on zwiększenia produktywności poprzez stymulowanie innowacji, dekarbonizacji energetyki, zmierzenia się z rosnącymi nierównościami dochodowymi, a także przekwalifikowania i podniesienia kwalifikacji siły roboczej w kontekście szybko starzejącej się populacji. Do odbudowy buforów fiskalnych i umożliwienia wydatkowania na zdrowie publiczne, obronę narodową oraz energetykę odnawialnę potrzebna jest wyższa efektywność wydatkowania środków publicznych i podatkowych.

Średnioterminowe perspektywy wzrostu gospodarczego zależą od przeprowadzenia zielonej i technologicznej transformacji, a także zlalezienia odpowiedzi na brak siły roboczej, który występuje pomimo zasilenia rynku pracy przez niemal milion uchodźców z Ukrainy. Transformacja technologiczna i osiągnięcie ambitnych unijnych celów dekarbonizacyjnych, pola na których Polska odstaje od innych państw członkowskich, będą wymagały inwestycji i planowania, oraz zapewnienia sprawiedliwej transformacji, która ograniczy różnice w rozwoju regionów. Polityczna niepewność może potencjalnie negatywnie wpływać na inwestycje aż do końca cyklu wyborczego w maju 2025 r.

Ostatnia aktualizacja: maj 14, 2024

Strategia Banku Światowego

Finansowanie, jakie Grupa Banku Światowego oferuje Polsce jest wysoce selektywne i za każdym razem dotyczy dóbr publicznych w skali globalnej i/lub regionalnej. Przez ostatnie trzydzieści lat Polska zdecydowanie usprawniła system zarządzania gospodarką, czego przykładem może być znaczący pakiet działań fiskalnych i monetarnych wdrożony w 2020 r. przez kluczowe instytucje gospodarcze, który złagodził spadek PKB spowodowany pandemią COVID-19. Obecnie, w obliczu wojny w Ukrainie, wymogiem chwili jest elastyczne planowanie i zarządzanie gospodarką, aby można było chronić wzrost gospodarczy i finanse publiczne, a jednocześnie wspierać grupy będące w trudnej sytuacji, w tym uchodźców z Ukrainy.

Trzeba jednak podkreślić, że konieczny jest dalszy rozwój rządowych i samorządowych instytucji społeczno-gospodarczych odpowiedzialnych za zarządzanie zmianą, aby Polska mogła z powodzeniem przeprowadzić potrójną transformację - demograficzną, zieloną i cyfrową - i na dobre wejść do grona krajów niekorzystających z wsparcia Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju (MBOiR). Chcąc pobudzić wzrost gospodarczy i zneutralizować zagrożenia dla wydajności, a także ograniczyć problem nierówności szans, Polska będzie musiała dokonać transformacji jednocześnie w trzech obszarach: przestawić gospodarkę na zielone tory, wdrożyć technologie cyfrowe i dostosować się do potrzeb starzejącego się społeczeństwa. Potrzebna będzie wola polityczna, koordynacja instytucjonalna i potencjał administracyjny do uruchomienia niezbędnych reform na poziomie administracji rządowej i samorządowej, w tym poprzez ustanowienie adekwatnych struktur finansowania inwestycji. Polskie samorządy muszą również stawić czoła wyzwaniom wynikającym z rosyjskiej inwazji na Ukrainę. Po wybuchu wojny do dwunastu największych obszarów metropolitalnych w Polsce napłynęły duże grupy mieszkańców Ukrainy, co spotęgowało lokalną presję mieszkaniową i odbiło się na funkcjonowaniu usług publicznych takich jak m.in. opieka zdrowotna, oświata, systemy wodno-kanalizacyjne czy usługi transportowe.

Bank Światowy będzie kontynuować współpracę z rządem RP, UE, agendami ONZ i innymi partnerami przy wdrażaniu sztandarowych inicjatyw rozwojowych w celu pomnażania globalnego dobra publicznego, czego przykładem są procesy takie jak ekonomiczna integracja grup przymusowo przesiedlonych, dekarbonizacja i sprawiedliwa transformacja (związana z procesem odchodzenia od węgla), a także kompleksowo pojmowana gospodarka wodna, czyste powietrze i zrównoważony rozwój miast.

Ostatnia aktualizacja: maj 14, 2024

Aktualności gospodarcze

Tempo wzrostu gospodarczego w Polsce wyraźnie spadło w pierwszej połowie 2023 r. z solidnego poziomu 5,1 proc. rocznego wzrostu w 2022 r. Wyhamowanie wzrostu spowodowane było głównie poziomem konsumpcji gospodarstw domowych, który zmniejszył się w odpowiedzi na inflację, trudniejszy dostęp do finansowania, wygaszanie wsparcia dla gospodarstw domowych oraz słabe nastroje konsumenckie. Stało się tak pomimo silnego rynku pracy, niskiej stopy bezrobocia, wyższego zatrudnienia i dwucyfrowego wzrostu płac średniej i minimalnej. Dobre wyniki finansowe sektora przedsiębiorstw wzmocniły aktywność inwestycyjną. Wzrost eksportu pozostał silny, podczas gdy słaby popyt wewnętrzny zmniejszył popyt na dobra importowane.

Inflacja wyraźnie zwolniła z poziomu 18,4 proc. w lutym do wartości jednocyfrowych począwszy od września, w ślad za spadkiem globalnych cen surowców, w tym energetycznych. Do spadku poziomu inflacji przyczyniła się także aprecjacja złotego oraz zanik zakłóceń w łańcuchach dostaw. Zerowy VAT na podstawowe produkty żywnościowe oraz ustawowe pułapy cenowe na paliwa utrzymywały ceny na niższym poziomie.

Narodowy Bank Polski rozpoczął cykl łagodzenia monetarnego zaskakującą obniżką stóp procentowych o 75 punktów bazowych we wrześniu. Obniżki dokonano pomimo utrzymywania się inflacji zdecydowanie powyżej celu. Rynki wyceniają dodatkowe obniżki stóp wraz z oczekiwanym wygaszaniem presji na wzrost cen. Złoty umocnił się o 10 proc. w 2023 r., po czym osłabił się w odpowiedzi na obniżkę stóp. 

Wskaźniki skrajnego ubóstwa (liczone wg krajowej metodologii) pozostały w 2022 roku na podwyższonym poziomie w porównaniu do okresu przed pandemią. Współczynnik Giniego, będący miarą nierówności rozkładu dochodów, od 2017 r. konsekwentnie wykazuje tendencję wzrostową.

Prognoza gospodarcza

W 2023 r. przewiduje się znaczne spowolnienie tempa wzrostu gospodarczego w Polsce do 0,7 proc. z uwagi na wysoką inflację, ujemny realny wzrost dochodów, trudniejszy dostęp do finansowania, negatywny wpływ, jaki rosyjska inwazja na Ukrainę wywiera na nastroje konsumenckie, a także zmniejszanie stanu zapasów. W średnim terminie wzrost będzie wspierany przez odbicie konsumpcji prywatnej i zwiększoną aktywność inwestycyjną, ale dalsze opóźnienia w napływie środków z Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności są czynnikiem ryzyka dla wzrostu. Mniejszy popyt z Unii Europejskiej będzie częściowo zrekompensowany przez wyższy eksport na Ukrainę. To, wraz niższym popytem na towary importowane i niższymi cenami energii w imporcie, przełoży się na nadwyżkę na rachunku bieżącym w wysokości 1,3 proc. PKB w 2023 r.

Oczekuje się, że deficyt sektora rządowego i samorządowego (tzw. general government) w 2023 roku przekroczy 4,7 proc. PKB i pozostanie podwyższony w 2024 roku. Przedłużający się okres z wysoką inflacją jest wyzwaniem dla procesu zmniejszenia ubóstwa. Wysokie ceny energii i żywności dotykają szczególnie mniej zamożnej części społeczeństwa, która wydaje ponad połowę miesięcznych wydatków na te dwie kategorie dóbr. Należy się spodziewać, że odsetek ludności zagrożonej ubóstwem zakotwiczonym będzie się utrzymywać na podwyższonym poziomie 1-2 proc. powyżej stanu z 2019 r.

Ostatnia aktualizacja: paź 10, 2023