Payengxa Lor is co-founder of the Hmong Women’s Network in the Lao PDR, and sees herself as a transformational leader. As Miss Universe Laos 2022, Payengxa is using her platform to empower others and highlighting the challenges faced by women.
ແຮງບັນດານໃຈຂອງທ່ານໃນການເຂົ້າແຂ່ງຂັນ ນາງງາມຈັກກະວານ (ມິສ ຢູນີເວີສ໌) ແມ່ນຫຍັງ?
ກ່ອນທີ່ຈະເຂົ້າແຂ່ງຂັນ ມິສ ຢູນີເວີສ໌ດ ຂ້າພະເຈົ້າເຫັນວ່າມັນຈະເປັນເວທີທີ່ຈະຊ່ວຍໃຫ້ຂ້າພະເຈົ້າສ້າງຜົນກະທົບທີ່ຍິ່ງໃຫຍ່ໃນຊຸມຊົນຂອງຂ້າພະເຈົ້າ, ໂດຍໃຫ້ຂ້າພະເຈົ້າມີອິດທິພົນຕໍ່ຜູ້ຄົນ. ຂ້າພະເຈົ້າຢາກເປັນແຮງຜັກດັນ (ກຳລັງແຮງ) ທີ່ດີ, ເປັນຜູ້ນຳທີ່ສ້າງຄວາມປ່ຽນແປງຍິ່ງໃຫຍ່. ຂ້າພະເຈົ້າບໍ່ພຽງແຕ່ຢາກສະແດງໃຫ້ເດັກຍິງ ແລະ ແມ່ຍິງເຫັນ, ແຕ່ຢາກສະແດງໃຫ້ເດັກຊາຍເຫັນນຳວ່າ ອັນໃດກໍເກີດຂຶ້ນໄດ້ຖ້າທ່ານມຸ່ງໝັ້ນຕັ້ງໃຈລົງມືເຮັດ. ບໍ່ວ່າທ່ານຈະແມ່ນໃຜ ຫຼື ຢູ່ແຫ່ງຫົນໃດ, ຈົ່ງຮູ້ໄວ້ວ່າ ທ່ານມີຄຸນຄ່າພໍໃນສິ່ງທີ່ທ່ານຫວັງ ແລະ ໄຝ່ຝັນ, ຈົ່ງຮູ້ວ່າທ່ານສາມາດເຕີບໂຕຢູ່ນອກສະພາບແວດລ້ອມທີ່ທ່ານເຄີຍຢູ່ເຄີຍໃຫຍ່ຂຶ້ນມາ. ຖ້າທ່ານມີຈຸດປະສົງທີ່ຊັດເຈນ, ທ່ານກໍຈະສາມາດບັນລຸທຸກສິ່ງທຸກຢ່າງໃນຊີວິດ.
ຖ້າໃຫ້ທ່ານອະທິບາຍກ່ຽວກັບທ່ານເອງ ດ້ວຍ 3 ຄຳ, ຄຳດັ່ງກ່າວຈະແມ່ນຫຍັງ?
ງົດງາມຢ່າງໝັ້ນໃຈ, ຄວາມເມດຕາໂອບເອື້ອອາລີ ແລະ ຕັ້ງໃຈເຮັດວຽກ.
ຄຳຂວັນຂອງປີນີ້ແມ່ນ “ທຸກໆຄົນຫັນສູ່ດີຈີຕອນ (DigitALL): ນະວັດຕະກຳ ແລະ ເຕັກໂນໂລຊີເພື່ອຄວາມສະເໝີພາບຍິງຊາຍ. ໃນທັດສະນະຂອງທ່ານ, ເຕັກໂນໂລຊີດີຈີຕອນ ແລະ ນະວັດຕະກຳ ຈະນຳສູ່ຄວາມສະເໝີພາບຍິງຊາຍຫຼາຍຂຶ້ນກວ່າເກົ່າແນວໃດ?
ຂ້າພະເຈົ້າມັກ ຄຳນິຍາມ ຂອງ ຄວາມສະເໝີພາບລະຫວ່າງບົດບາດຍິງຊາຍ ຂອງອົງການ UNICEF ທີ່ວ່າ ແມ່ຍິງ, ຜູ້ຊາຍ, ເດັກຍິງ ແລະ ເດັກຊາຍ ຈະໄດ້ຮັບສິດ, ຊັບພະຍາກອນ, ໂອກາດ ແລະ ການປົກປ້ອງດຽວກັນ
ເຕັກໂນໂລຊີດີຈີຕອນ ແລະ ນະວັດຕະກຳແມ່ນສຳຄັນຫຼາຍສຳລັບການບັນລຸຄວາມສະເໝີພາບຍິງຊາຍຫຼາຍຂຶ້ນ ຍ້ອນວ່າ ວິທີທາງດຽວທີ່ຈະສາມາດປັບປຸງຄວາມສະເໝີພາບຍິງຊາຍແມ່ນ ດ້ວຍການເຮັດອັນໃດຢູ່ໃສກໍໄດ້. ເຕັກໂນໂລຊີ ແລະ ນະວັດຕະກຳຊ່ວຍໃຫ້ເດັກຍິງ ແລະ ແມ່ຍິງປັບປຸງພັດທະນາຕົນເອງ, ສ້າງໂອກາດຫຼາຍຂຶ້ນໃນການເຂົ້າເຖິງການສຶກສາ ແລະ ວຽກງານອາຊີບ ຄຽງຄູ່ກັບການເພີ່ມອຳນາດໃນການຕໍ່ລອງ ແລະ ສະຫວັດດີການຄົວເຮືອນ. ຜ່ານເຕັກໂນໂລຊີ, ພວກເຮົາສາມາດປັບປຸງຄວາມສະເໝີພາບຍິງຊາຍ.
ບົດບາດສາທາລະນະຂອງທ່ານ ມີຄວາມໝາຍຄວາມສຳຄັນຕໍ່ທ່ານແນວໃດ?
ການມີບົດບາດສາທາລະນະແມ່ນ ເປັນກຽດ ແລະ ຄວາມຮັບຜິດຊອບ ແລະ ມີຄວາມໝາຍຄວາມສຳຄັນຍິ່ງສຳລັບຂ້າພະເຈົ້າ. ຂ້າພະເຈົ້າມີໂອກາດໄດ້ຊ່ວຍເດັກຍິງອື່ນໆ ເພື່ອສ້າງຄວາມເຂັ້ມແຂງໃຫ້ເຂົາເຈົ້າປັບປຸງ-ພັດທະນາຕົນ. ໃນການຮັບເອົາພາລະບົດບາດສາທາລະນະນັ້ນ ໝາຍວ່າທ່ານຕ້ອງເປັນ ແບບຢ່າງ, ສ້າງແຮງບັນດານໃຈໃຫ້ຜູ້ອື່ນເຮັດໃນສິ່ງທີ່ດີກວ່າ. ທຸກໆຄົນສາມາດເອົາທ່ານເປັນແບບຢ່າງ. ມັນຮຽກຮ້ອງໃຫ້ມີແຮງບັນດານໃຈ-ຄວາມມຸ່ງໝັ້ນ, ການຕັ້ງໃຈເຮັດວຽກ ແລະ ການອຸທິດຕົນ.
ໃນວຽກອື່ນໆຂອງທ່ານທີ່ຜ່ານມາ ຫຼື ໃນສັງຄົມ, ທ່ານໄດ້ເຫັນບັນຫາຄວາມບໍ່ສະເໝີພາບເກີດຂຶ້ນບໍ່?
ແມ່ນ, ຫຼາຍຄົນບອກຂ້າພະເຈົ້າບໍ່ໃຫ້ເຂົ້າຮ່ວມແຂ່ງຂັນ ມິສຢູນີເວີສ໌ ຍ້ອນການຈຳແນກ ແລະ ຄວາມບໍ່ສະເໝີພາບຢູ່ໃນສັງຄົມ. ມີຄົນເຊື່ອວ່າ ກຳມະການຈະບໍ່ເລືອກຂ້າພະເຈົ້າຍ້ອນຂ້າພະເຈົ້າມາຈາກຊົນເຜົ່າມົ້ງ ແຕ່ຕົວຈິງກໍໄດ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນແລ້ວວ່າມັນບໍ່ແມ່ນ. ເພິ່ນໄດ້ເລືອກຂ້າພະເຈົ້າ ແລະ ໄດ້ສະແດງໃຫ້ໂລກຮູ້ວ່າ ຄວາມສະເໝີພາບມີຢູ່ຢ່າງແທ້ຈິງ.
ໃນຖານະຜູ້ນຳສາທາລະນະ, ທ່ານພົບພໍ້ສິ່ງທ້າທາຍໃດແດ່ ແລະ ທ່ານໄດ້ຮຽນຮູ້ຫຍັງຈາກສິ່ງທ້າທາຍເຫຼົ່ານີ້?
ຄົນຈະຄາດຫວັງໃຫ້ທ່ານເປັນອັນນີ້ ຫຼື ເຮັດອັນນັ້ນ ແລະ ຂ້າພະເຈົ້າກໍໄດ້ຮຽນຮູ້ວ່າ ທ່ານບໍ່ສາມາດເຮັດໃຫ້ທຸກຄົນພໍໃຈ - ທ່ານບໍ່ສາມາດເຮັດໃຫ້ທຸກຄົນດີໃຈ-ມີຄວາມສຸກ. ສິ່ງທີ່ທ່ານເຮັດໄດ້ແມ່ນການຟັງສຽງຈາກພາຍໃນຂອງທ່ານ, ຮູ້ວ່າທ່ານແມ່ນໃຜ, ຮູ້ເປົ້າໝາຍຂອງທ່ານ, ຮູ້ວ່າທ່ານເຮັດຫຍັງ ແລະ ເຮັດຍ້ອນຫຍັງ? ເຮັດໃນສິ່ງທີ່ຖືກຕ້ອງ ແລະ ສິ່ງດີໆສຳລັບຄົນ, ແລະ ຮູ້ວ່າອັນໃດເຮັດໃຫ້ທ່ານມີຄວາມສຸກ.
ອົງປະກອບສຳຄັນຕໍ່ຜົນສຳເລັດໃນວຽກງານຂອງທ່ານແມ່ນຫຍັງ?
ຄວາມສຳເລັດຮຽກຮ້ອງໃຫ້ມີການ ອຸທິດ ແລະ ມານະອົດທົນຕັ້ງໃຈເຮັດວຽກ. ຂ້າພະເຈົ້າກໍຕ້ອງມີເປົ້າໝາຍ ແລະ ທີມງານທີ່ດີເພື່ອຊ່ວຍກຳກັບລາຍລະອຽດເລັກໆນ້ອຍໆຕ່າງໆ. ຂ້າພະເຈົ້າຕັ້ງໃຈເຮັດວຽກ ແລະ ກະກຽມເພື່ອໃຫ້ໄດ້ເປັນຕົວແທນເຂົ້າແຂ່ງຂັນ ມິສຢູນີເວີສ໌ ແລ້ວເຂົ້າຮອບ 16 ຄົນສຸດທ້າຍ ໃນເວລາປະກວດນາງງານລະດັບໂລກປີ 2022. ແລ້ວຄົນຈະເຫັນທ່ານແຕ່ຍາມທີ່ງົດງາມ ແລະ ສະຫງ່າ, ພາຍຫຼັງການວາງແຜນ ແລະ ການກະກຽມທັງໝົດ. ອັນນີ້ຮຽກຮ້ອງຄວາມມີມານະອົດທົນ-ໃຈເຢັນ ແລະ ຄວາມຕັ້ງໃຈຍາມໃດກໍນຳສູ່ໝາກຜົນທີ່ດີ.
ບາງໂຄງການທີ່ທ່ານມັກທີ່ສຸດແມ່ນຫຍັງ ຫຼື ບຸກຄົນທີ່ທ່ານຈົດຈຳທີ່ສຸດທີ່ໄດ້ເຮັດວຽກນຳກັນແມ່ນໃຜ?
ຂ້າພະເຈົ້າມັກ-ມີຄວາມສຸກທີ່ໄດ້ເຮັດວຽກເພື່ອສ້າງຄວາມເຂັ້ມແຂງໃຫ້ແກ່ແມ່ຍິງ ແລະ ຊ່ວຍຄົນທີ່ດ້ອຍໂອກາດ. ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ເປັນເຈົ້າພາບຈັດການສຳມະນາສຳລັບ ເຄືອຂ່າຍແມ່ຍິງມົ້ງ ແລະ ຂ້າພະເຈົ້າກໍເຫັນຄວາມຫວັງໃນສາຍຕາຂອງແຕ່ລະຄົນ ເຊິ່ງເປັນພະລັງທີ່ຂ້າພະເຈົ້າຮູ້ສຶກວ່າ ແມ່ຍິງທຸກຄົນມີ. ເຂົາເຈົ້າພຽງຕ້ອງການຜູ້ໃດຜູ້ໜຶ່ງ ຢັ້ງຢືນວ່າເຂົາເຈົ້າ ມະຫັດສະຈັນ ແລະ ເຂັ້ມແຂງ, ໃຫ້ເຂົາເຈົ້າຮູ້ວ່າເຂົາເຈົ້າຈະເປັນຜູ້ໃດ-ເປັນຫຍັງກໍໄດ້, ແລະ ຮູ້ວ່າເຂົາເຈົ້າສາມາດສ້າງສາ ແລະ ເຮັດການໃຫຍ່ສຳລັບຄົນ [ຊຸມຊົນ] ຂອງເຂົາເຈົ້າ ແລະ ຕົວເຂົາເຈົ້າເອງ.
ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ເຮັດວຽກກັບ ຄົນດ້ອຍໂອກາດຜ່ານ ອົງການຈັດຕັ້ງທີ່ບໍ່ຫວັງຜົນກຳໄລ ຜູ້ມີຄວາມຫວັງແບ່ງປັນນ້ຳໃຈ, (“Hopeful people share their hearts”). ພວກເຮົາຊ່ວຍລະດົມ ແລະ ແຈກຢາຍເຄື່ອງບໍລິຈາກ. ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ເຮັດວຽກກັບທີມງານນີ້ເກືອບ 3 ປີ. ຍ້ອນຂ້າພະເຈົ້າເປັນຄົນທຸກທີ່ເຕີບໂຕຂຶ້ນມາ, ຂ້າພະເຈົ້າຈຶ່ງຮູ້ຄວາມສຳຄັນຂອງການແບ່ງປັນ ແລະ ຊ່ວຍເຫຼືອຄົນອື່ນ. ໃນເວລາທີ່ຂ້າພະເຈົ້າເຫັນຄົນຍິ້ມ ຫົວໃຈຂ້າພະເຈົ້າກໍດີໃຈມີຄວາມສຸກໄປນຳ, ແລະ ຂ້າພະເຈົ້າກໍຮູ້ສຶກສະຫງົບ ແລະ ຮົ່ມເຢັນ. ຍ້ອນແນວນີ້ ຂ້າພະເຈົ້າຈຶ່ງຮັກໃນການຊ່ວຍຄົນ.
ຜູ້ທີ່ໃຫ້ຄຳແນະນຳຂ້າພະເຈົ້າແມ່ນ ທ່ານ ກາບແກ້ວ ທຳມະວົງ ຜູ້ທີ່ເຮັດວຽກເປັນຜູ້ໃຫ້ຄຳແນະນຳໃນການດຳລົງຊີວິດ (ໄລຟ໌ ໂຄຈ໌), ເປັນນັກຂຽນ ແລະ ສຳມະນາກອນສ້າງແຮງບັນດານໃຈ. ລາວເປັນໜຶ່ງໃນໄອດໍຂອງຂ້າພະເຈົ້າ ແລະ ຂ້າພະເຈົ້າກໍໄດ້ຮຽນຮູ້ຫຼາຍຈາກລາວ ໂດຍສະເພາະກ່ຽວກັບ ການເປັນຜູ້ນຳ. ລາວບໍ່ພຽງແຕ່ແນະນຳ ແຕ່ຍັງສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າຄວນເຮັດແນວໃດ ແລະ ເປັນແນວໃດ. ນອກຈາກນັ້ນ ຂ້າພະເຈົ້າເວົ້າໄດ້ວ່າ ອົງການມິສຢູນີເວີສ໌ ເປັນທີມງານທີ່ດີຫຼາຍ. ເຂົາເຈົ້າເຮັດວຽກເປັນມືອາຊີບ, ແລະ ມີການວາງແຜນລ່ວງໜ້າຢູ່ສະເໝີ. ຖ້າເຂົາເຈົ້າເຫັນຄວາມຜິດພາດອັນໃດ, ເຂົາເຈົ້າກໍຈະໂອ້ລົມປຶກສາຫາລືຢ່າງນິ້ມນວນຈົນມີຄວາມເຂົ້າໃຈດີ. ຍາມໃດເຂົາເຈົ້າກໍຖາມ ແລະ ເຮັດໃຫ້ຂ້າພະເຈົ້າຮູ້ສຶກສະບາຍໃຈ.
ທ່ານຄິດວ່າຕ້ອງເຮັດຫຍັງແດ່ເພື່ອຮັບປະກັນໃຫ້ມີແມ່ຍິງການນຳຫຼາຍຂຶ້ນຢູ່ໃນລາວ?
ຂ້າພະເຈົ້າຄິດວ່າ ແມ່ຍິງເຮົາຕ້ອງເຫັນ ແລະ ເຂົ້າໃຈໃຫ້ຫຼາຍຂຶ້ນກ່ຽວກັບ ການເປັນຜູ້ນຳ. ທຸກໆຄົນມີທັກສະການເປັນຜູ້ນຳ — ມີແຕ່ວ່າເຂົາເຈົ້າຕ້ອງຮູ້ວ່າເຂົາເຈົ້າມີທັກສະເຫຼົ່ານັ້ນ. ແມ່ຍິງຖືກຕີລາຄາໄວ້ແລ້ວວ່າ ເປັນຄົນ ອ່ອນໂຍນ, ສຸພາບ ແລະ ແມ່ຢ້າວແມ່ເຮືອນ ແລະ ແມ່ຍິງເຮົາກໍຈະເຫັນພຽງແຕ່ຮູບພາບເຫຼົ່ານັ້ນໃນຕົວເຮົາເອງ. ພວກເຮົາຍັງຂາດຄວາມໝັ້ນໃຈ. ພວກເຮົາຍັງຕ້ອງການແບບຢ່າງເພື່ອສະແດງໃຫ້ເດັກຍິງ ແລະ ແມ່ຍິງຮູ້ວ່າເຂົາເຈົ້າກໍເຂັ້ມແຂງ. ທ່ານສາມາດກ້າວຂຶ້ນມາຢູ່ຈຸດນັ້ນ ຖ້າທ່ານເຊື່ອໃນຕົວເອງ. ໃນເວລາທີ່ມີແມ່ຍິງສະແດງການເປັນຜູ້ນຳຫຼາຍຂຶ້ນ, ແມ່ຍິງທຸກຄົນກໍຈະເລີ່ມປ່ຽນແປງແນວຄິດ ແລະ ອັນນີ້ກໍຈະປ່ຽນວິທີ ທີ່ເຂົາເຈົ້າຕີລາຄາຕົວເອງ ແລະ ວິທີທີ່ສັງຄົມຕີລາຄາແມ່ຍິງ. ນັ້ນແມ່ນສິ່ງທີ່ພວກເຮົາຕ້ອງເຮັດ ເພື່ອຮັບປະກັນໃຫ້ແມ່ຍິງກ້າວຂຶ້ນມາໃນຕຳແໜ່ງຜູ້ນຳຫຼາຍຂຶ້ນຢູ່ໃນລາວ. ພວກເຮົາຕ້ອງເລີ່ມຕົ້ນກັບຕົວເຮົາເອງ, ໃຫ້ແມ່ຍິງລົງມືກ່ອນ ແລ້ວທຸກຢ່າງກໍຈະເລີ່ມປ່ຽນແປງຕາມໆກັນມາ.
ທ່ານຈະໃຫ້ຄຳແນະນຳຫຍັງ ຕໍ່ແມ່ຍິງໃນລາວ ທີ່ຍັງສຶກສາຢູ່ ຫຼື ເລີ່ມຕົ້ນອາຊີບການງານຂອງເຂົາເຈົ້າ?
ຍາມໃດກໍຈົ່ງຊອກຫາສິ່ງທີ່ດີທີ່ສຸດສຳລັບທ່ານ. ຈົ່ງຫາເປົ້າໝາຍໃນຊີວິດຂອງທ່ານ, ຈົ່ງເຊື່ອໃນເປົ້າໝາຍດັ່ງກ່າວ ແລະ ເຮັດໃຫ້ເກີດຜົນເປັນຈິງ. ບໍ່ເປັນຫຍັງຖ້າທ່ານຍັງບໍ່ຮູ້ວ່າທ່ານຢາກເປັນຫຍັງ ຫຼື ເຮັດຫຍັງ. ທ່ານສາມາດຝັນ ແລະ ສານຝັນຈົນເປັນຈິງ. ບາງຄັ້ງທ່ານອາດກັງວົນ-ຢ້ານວ່າທ່ານຈະລົ້ມເຫຼວ, ຢ້ານວ່າທ່ານອາດຈະເຮັດບໍ່ໄດ້, ແຕ່ວ່າ ທຸກສິ່ງທຸກຢ່າງຕ້ອງໃຊ້ເວລາ. ມັນຈະບໍ່ງ່າຍສະເໝີໄປ. ເພື່ອໃຫ້ໄດ້ມາເຮົາຕ້ອງຕັ້ງໃຈເຮັດວຽກ ແລະ ມີຄວາມມານະອົດທົນໃຈເຢັນ. ຄວາມລົ້ມເຫຼວກໍເປັນພຽງສ່ວນໜຶ່ງຂອງຊີວິດ: ຜູ້ທີ່ປະສົບຄວາມສຳເລັດທຸກໆຄົນ ກໍເຄີຍລົ້ມເຫຼວຜ່ານມາ ແລະ ກໍເປັນເລື່ອງປົກກະຕິ. ຈົ່ງຮູ້ວ່າທ່ານສາມາດບັນລຸຝັນຂອງທ່ານໃຫ້ເປັນຈິງ — ທ່ານຈະເຫັນ (ຄຸນຄ່າ-ຄວາມສາມາດໃນ) ຕົວເອງແຈ້ງຂຶ້ນ ເມື່ອທ່ານເຊື່ອໃນຕົວເອງ.
ທ່ານມີຄວາມເຫັນອື່ນໆບໍ່ ເນື່ອງໃນໂອກາດວັນແມ່ຍິງສາກົນ
ຈົ່ງພໍໃຈ ໃນສິ່ງທີ່ທ່ານເປັນໃນວັນນີ້ ແລະ ໃຫ້ຮູ້ວ່າທ່ານ ມະຫັດສະຈັນ. ແມ່ຍິງເຂັ້ມແຂງ ແລະ ງົດງາມ. ທຸກໆອຸປະສັກ ແລະ ສິ່ງທ້າທາຍ ຈະເຮັດໃຫ້ເຮົາແຂງແກ່ນຂຶ້ນ ແລະ ຮອບຮູ້ຂຶ້ນ. ຍາມໃດເຮົາກໍຕ້ອງຈື່ວ່າ ພວກເຮົາບໍ່ໄດ້ຢູ່ຫົວດຽວກະທຽມລີບ, ແລະ ພວກເຮົາຕ້ອງຮູ້ຄຸນຄ່າ ແລະ ຂອບເຂດຂອງພວກເຮົາ. ເມື່ອເຮົາຮູ້ທີ່ຈະຮັກຕົວເອງ ເຮົາກໍຈະຮູ້ຮັກຜູ້ອື່ນ. ຈົ່ງ ໂອບເອື້ອອາລີກວ່າເກົ່າ, ເຫັນອົກເຫັນໃຈຄົນກວ່າເກົ່າ ແລະ ເອື້ອເຟື້ອເພື່ອແຜ່ກວ່າເກົ່າ. ຊົມເຊີຍວັນແມ່ຍິງສາກົນ!
**The views expressed in this interview do not necessarily represent the views of the World Bank Group.
