Ռուսաստանի ներխուժումն այս տարի Ուկրաինայի տնտեսության ծավալների 45 տոկոսով կրճատման է բերելու
Եվրոպայի և Կենտրոնական Ասիայի ձևավորվող տնտեսությունները ևս ծանր հարված են կրում
ՎԱՇԻՆԳՏՈՆ, 10 ապրիլի, 2022 թ․ Ուկրաինայի դեմ պատերազմը և Ռուսաստանի նկատմամբ կիրառվող պատժամիջոցները հարված են հասցնում աշխարհի տնտեսություններին, ընդ որում սպասվում է, որ Եվրոպայի և Կենտրոնական Ասիայի տարածաշրջանի ձևավորվող շուկայական և զարգացող տնտեսությունները հիմնական ծանրությունը կկրեն, ասվում է Համաշխարհային բանկի այսօր լույս տեսած՝ «Վերջին տնտեսական զարգացումները» հրապարկման մեջ։
Այժմ կանխատեսվում է, որ տարածաշրջանի տնտեսության ծավալներն այս տարի կկրճատվեն ավելի քան 4.1 տոկոսով 3 տոկոսանոց աճի նախապատերազմյան կանխատեսման համեմատ, քանի որ պատերազմի հետևանքով առաջացած տնտեսական ցնցումները խորացնում են ՔՈՎԻԴ-19 համավարակի շարունակվող ազդեցությունները։ Այս կրճատումը վերջին մի քանի տարում երկրորդը և 2020 թ․ ՔՈՎԻԴ-19 համավարակով պայմանավորված կրճատումից երկու անգամ մեծ կլինի։
Ըստ գնահատականների՝ Ուկրաինայի տնտեսության ծավալների 45.1 տոկոսանոց կրճատում է կանխատեսվում, թեև կրճատման մեծությունը կախված կլինի պատերազմի տևողությունից և ինտենսիվությունից։ Աննախադեպ պատժամիջոցների հարվածը կրելով՝ Ռուսաստանի տնտեսությունն արդեն խորն անկման մեջ է հայտնվել, ընդ որում 2022 թ․ կանխատեսվում է թողարկման ծավալների 11.2 տոկոսանոց կրճատում։
«Պատերազմի պատճառով անարգել խորացող հումանիտար ճգնաժամը ազդեցիկ չափերի է։ Ռուսաստանի ներխուժումը Ուկրաինայի տնտեսությանը հուժկու հարված է հասցնում և ենթակառուցվածքներին հսկայական վնաս է պատճառել»,-ասաց Համաշխարհային բանկ Եվրոպայի և Կենտրոնական Ասիայի տարածաշրջանի փոխնախագահ Աննա Բյերդեն։ «Ուկրաինան զգալի ծավալի ֆինանսական օժանդակության անհապաղ կարիք ունի, քանի որ այն պայքարում է իր տնտեսությունը և կառավարության աշխատանքը պահպանելու համար՝ օժանդակելու ծայրահեղ իրավիճակից տուժող և դրան դիմակայող Ուկրաինայի քաղաքացիներին»։
Պատերազմը համաշխարհային տնտեսական աճի տեմպի կտրուկ դանդաղման, բարձրացող գնաճի և պարտքի և աղքատության մակարդակի կտրուկ աճի ավելացող մտահոգություններին է գումարվել։ Տնտեսական ազդեցության արձագանքը դրսևորվել է բազմակի ուղիներով, այդ թվում՝ ապրանքային և ֆինանսական շուկաներ, առևտուր ու միգրացիոն կապեր և վստահության վրա անբարենպաստ ազդեցություն։
Պատերազմը նաև ծանր հարված է հասցնում Եվրոպայի և Կենտրոնական Ասիայի ձևավորվող և զարգացող տնտեսություններին՝ տարածաշրջան, որտեղ արդեն այս տարի համավարակի շարունակվող ազդեցությունների հետևանքով տնտեսական աճը դեպի դանդաղում էր գնում։ Ռուսաստանից և Ուկրաինայից բացի, կանխատեսվում է, որ Բելառուսը, Ղրղզստանը, Մոլդովան և Տաջիկստանն այս տարի տնտեսական անկման մեջ կընկնեն, իսկ աճի կանխատեսվող ցուցանիշները բոլոր տնտեսություններում իջեցվել են՝ պայմանավորված պատերազմի ազդեցությունների տարածմամբ, եվրագոտում սպասվածից թույլ տնտեսական աճով և ապրանքային, առևտրի և ֆինանսական ցնցումներով
Ռուսաստանին և Ուկրաինային բաժին է ընկնում տարածաշրջանում ցորենի ներմուծման 40 տոկոսը և Կենտրոնական Ասիայում և Հարավային Կովկասում շուրջ 75 տոկոսից ավելին։ Ռուսաստանը նաև արտահանման խոշոր ուղղություն է շատ երկրների համար, իսկ Կենտրոնական Ասիայի որոշ տնտեսություններում (Ղրղզստան, Տաջիկստան) Ռուսաստանից դրամական փոխանցումները ՀՆԱ-ի շուրջ 30 տոկոսն են կազմում։
«Ուկրաինայի պատերազմը և համավարակը մեկ անգամ ևս ցույց տվեցին, որ ճգնաժամերը կարող են համատարած տնտեսական վնասի պատճառ դառնալ և մեկ շնչի հաշվով եկամուտներն ու զարգացման ուղղությամբ ձեռքբերումները մի քանի տարով հետ գցել»,- ասաց, Համաշխարհային բանկի Եվրոպայի և Կենտրոնական Ասիայի գլխավոր տնտեսագետ Ասլի Դեմիրգյուչ-Քանտը։ «Անհրաժեշտ է, որ տարածաշրջանի կառավարություններն ամրացնեն իրենց մակրոտնտեսական բուֆերները և բարձրացնեն իրենց քաղաքականության վստահելիությունը՝ ռիսկերը զսպելու և առևտրի ու ներդրումային ուղիների հնարավոր հատվածականությունը հաղթահարելու, սոցիալական ապահովության իրենց ցանցերն ամրապնդելու համար՝ առավել անապահովներին, այդ թվում՝ փախստականներին պաշտպանելու համար և էերգախնայողության բարելավման շեշտադրումը չկորցնեն՝ կայուն ապագա ապահովելու համար»։
Պատերազմի պատճառով առաջացած հումանիտար խորը ճգնաժամը համաշխարհային ցնցման սկզբնական ալիքներից առավել արտահայտվածն էր և հավանաբար հակամարտության թողած ամենատևական ժառանգությունների թվին կդասվի։ Ուկրաինայից դեպի հարևան երկրներ փախստականների ալիքի պատճառով սպասվում է, որ նախորդ ճգնաժամերի նշանակությունը դրա համեմատ կփոքրանա։ Դրա հետևանքով առանցքային կլինի ընդունող երկրին և փաստականների համայնքներին օժանդակությունը, և Համաշխարհային բանկը ծրագրային աջակցություն է նախապատրաստում՝ փախստականների հոսքերի մեծացմամբ պայմանավորված ֆինանսավորման կարիքները հոգալու համար։
Պատերազմի հետևանքով նավթի գների կտրուկ աճը ևս ընդգծում է էներգաանվտանգության անհրաժեշտությունը՝ խթանելով վերականգնվող աղբյուրներից էներգամատակարարումը և էներգախնայողության լայնամասշտաբ միջոցառումների նախագծման և իրականացման արագ ընթացքի ապահովումը։
Համաշխարհային բանկի խմբի արձագանքն Ուկրաինայի պատերազմին
Համաշխարհային բանկի խումբն արագ քայլեր է ձեռնարկում Ուկրաինայի ժողովրդին աջակցելու համար։ Փետրվարի 24-ին Ռուսաստանի կողմից Ուկրաինա ներխուժման սկզբից Բանկի խումբը մոբիլիզացրել է 925 միլիոն դոլարի հրատապ ֆինանսավորման փաթեթ՝ ի աջակցություն Ուկրաինայի։ Արագ հատկացվող աջակցությունը կուղղվի հիվանդանոցների աշխատակիցների աշխատավարձերի, տարեցների կենսաթոշակների վճարմանը և անապահովների համար սոցիալական ծրագրերին օգնելուն։ Արագ ֆինանսավորումը աջակցության 3 միլիարդ դոլարանոց փաթեթի մաս է, որը Բանկի խումբը Ուկրաինայի համար առաջիկա ամիսներին կնախապատրաստի։ Ներխուժումն արդեն Եվրոպայում երկրորդ Համաշխարհային պատերազմից հետո փախստականների ամենամեծ ճգնաժամի պատճառ է դարձել։ Բանկի խումբն ուսումնասիրում է, թե ինչպես է ընդունող երկրներում աջակցելու փախստականներին։
