Rastuće ekonomije u Evropi i centralnoj Aziji takođe su snažno pogođene
WASHINGTON, 10. april 2022. – Rat protiv Ukrajine i sankcije protiv Rusije pogađaju ekonomije širom planete, a očekuje se da će rastuća i tržišta zemalja u razvoju u Evropi i centralnoj Aziji ponijeti najveći teret, navodi se u danas objavljenom Ekonomskom izvještaju Svjetske banke za region.
Ekonomska aktivnost regiona opašće za 4,1 posto ove godine, u odnosu na predratnu projekciju rasta od 3 posto, kako ekonomski šokovi rata pojačavaju i dalje prisutne uticaje pandemije COVID-19. Ovo bi bio drugi ekonomski pad za dvije godine, i dostruko veći od pada izazvanog pandemijom tokom 2020.
Očekuje se da će ekonomski pad Ukrajine biti procijenjenih 45,1 posto, iako će razmjere pada zavisiti od trajanja i intenziteta rata. Pogođena sankcijama bez presedana, ekonomija Rusije već je zapala u duboku recesiju, a proizvodnja će prema projekcijama opasti 11,2 posto u 2022.
„Razmjere humanitarne krize izazvane ratom su zapanjujuće. Ruska invazija zadaje masivan udarac ukrajinskoj ekonomiji i nanosi ogromnu štetu infrastrukturi,“ izjavila je Anna Bjerde, potpredsjednica Svjetske banke za region Evrope i centralne Azije. „Ukrajini je odmah potrebna ogromna finansijska podrška, dok se bori da održi svoju ekonomiju i obezbijedi rad vlade kako bi podržala ukrajinske građane koji se suočavaju sa patnjom i bore sa ekstremnom situacijom.“
Rat pojačava rastuću zabrinutost u pogledu oštrog globalnog ekonomskog usporavanja, rastuće inflacije i duga, kao i skoka siromaštva. Ekonomski uticaj se prostire kroz različite kanale, uključujući robna i finansijska tržišta, trgovinske i migracione veze i negativan uticaj na poverenje.
Rat takođe teško pogađa rastuće i zemlje u razvoju u Evropi i centralnoj Aziji, regionu koji je već bio na pragu ekonomskog usporavanja ove godine zbog i dalje prisutnih efekata pandemije. Pored Rusije i Ukrajine, očekuje se da ove godine i Bjelorusija, Kirgistan, Moldavija i Tadžikistan uđu u recesiju, dok su projekcije rasta smanjene za sve ekonomije zbog prelijevanja efekata rata, slabijeg rasta od očekivanog u euro zoni i berzanskih, trgovinskih i finansijskih šokova.
Region uvozi oko 40 posto pšenice iz Rusije i Ukrajine, a zemlje centralne Azije i južnog Kavkaza uvoze oko 75 posto ili više. Rusija je takođe glavna izvozna destinacija za mnoge zemlje, dok doznake iz Rusije čine blizu 30 posto BDP-a u nekim zemljama centralne Azije (Kirgistan, Tadžikistan).
„Rat u Ukrajini i pandemija još jednom su pokazali da krize mogu da izazovu rasprostranjene ekonomske štete i vrate godinama unazad dohodak po stanovniku i ostvarena razvojna dostignuća,“ kaže Asli Demirgüç-Kunt, glavna ekonomistica Svjetske banke za Evropu i centralnu Aziju. „Vlade u regionu treba da ojačaju svoje makroekonomske rezerve i kredibilnost svojih politika sa ciljem suzbijanja rizika i djelovanja u slučaju narušenih trgovinskih i investicionih kanala; da ojačaju mehanizme socijalne zaštite radi zaštite najranjivijih grupa, uključujući i izbjeglice; i da očuvaju fokus na unapređenje energetske efikasnosti kako bi se obezbijedila održiva budućnost.“
Duboka humanitarna kriza podstaknuta ratom je jedan od najsnažnijih efekata inicijalnog globalnog šoka i vjerovatno će ostati jedna od najtrajnijih zaostavština konflikta. Talas izbjeglica iz Ukrajine u susjedne zemlje učinit će prethodne krize zanemarljivim. Kao rezultat toga, podrška zemljama domaćinima i izbjegličkim zajednicama biće od presudnog značaja, a Svjetska banka priprema programe operativne podrške susjednim zemljama kako bi pokrile povećane finansijske potrebe zbog priliva izbjeglica.
Ratom podstaknut skok globalnih cijena nafte takođe ističe potrebu za energetskom bezbijednošću kroz veće snabdijevanje energijom iz obnovljivih izvora i brže projektovanje i primjenu obimnih mjera energetske efikasnosti.
Odgovor Grupacije Svjetske banke na rat u Ukrajini
Grupacija Svjetske banke brzo je reagovala da pomogne narodu Ukrajine. Od početka ruske invazije na Ukrajinu 24. februara, Grupacija Svjetske banke mobilisala je hitan finansijski paket od 925 miliona dolara za podršku Ukrajini. Ova podrška, koja će brzo biti isplaćena, namijenjena je kao pomoć u isplati plata zaposlenima u bolnicama, penzija za stare i socijalnih programa za ranjive grupe. Brzo finansiranje je dio paketa podrške od 3 milijarde dolara koji Grupacija Svjetske banke priprema za Ukrajinu u narednim mjesecima. Invazija je već izazvala jednu od najvećih izbjegličkih kriza u Evropi od Drugog svjetskog rata. Grupacija Svjetske banke sagledava načine podrške izbjeglicama u zemljama domaćina.
